FİTRE VERMENİN ÖNEMİ

Muhterem Kardeşlerim… İhtiyacı olan eşyadan ve borçlarından fazla olarak, zekât nisabı kadar malı, parası bulunan Müslüman’ın fitre vermesi vacib olur. Nisaba malik değilse fitre vermesi vacib olmaz, fakat vermesi iyidir. Birkaç Hadis-i Şerif meali: “Sadaka-i Fıtr, zenginlerinize bir tezkiyedir. Fakirleriniz de verirse, Allahü Teâlâ onlara daha çoğunu verir.” [Ebu Davud] “Tezkiye, temize çıkarma, temizleme demektir.” “Ramazan orucu, gökle yer arasında durur. Sadaka-i fıtr verilince yükselir.” [Ebu Hafs] “Sadaka-i Fıtr, oruçlunun, uygunsuz sözlerinden hâsıl olan günahları temizler.” [Beyheki] Diğer üç mezhepte, bir günlük yiyeceği olanın fitre vermesi farzdır. Hadis-i Şerifte, “Sadaka-i Fıtrı, küçük büyük, zengin fakir herkesin vermesi gerekir” buyuruldu. (Ebu Davud) Dinen zengin olmayan herkes, fitre, zekât alabilir. İhtiyacı olan eşya ve borçlarından fazla olarak, zekât nisabı kadar malı, parası bulunan Müslüman’ın, fitre vermesi vacib olur. Fitre, zekât alması, haram olur. Fitre nisabına katılacak malın ticaret için olması şart olmadığı gibi, elinde bir yıl kalmış olması da gerekmez. Hastalık gibi herhangi bir özürden dolayı oruç tutamayan kimsenin de, zenginse fitre vermesi gerekir. Ticaret için olmayan malların zekâtı verilmez. Gelirleri nisaba dahil edilir. Nisaba malik olmayan herkes fakir sayılır, zekât alabilir. Nisaba malikse fitre vermesi vacip olur. Asgari maaş alan bir kimse, borçları çıktıktan sonra, nisaba malik ise, zengin sayılır, fitre vermesi gerekir. [Nisap, 96 gr altın veya bu değerde para, ticaret malı demektir.] Sadaka-i Fıtr, Ramazan-ı Şerifte verilir. Ramazandan önce ve bayramdan sonra da vermek caizse de bayram namazından önce verilmiş olması daha çok sevabdır. Şâfiî’de Ramazandan önce verilmez. Bayramdan sonraya da bırakılmaz. Ana babaya, dedeye, büyükanneye, evlada, toruna, hanıma ve kâfire fitre verilmez. Fakir olmak şartıyla geline, kardeş, hala, amca, dayı, teyze gibi akrabaya, damada, kayınvalideye, kayınpedere, kayınbiradere, üvey çocuğa verilebilir. Eğer salih iseler, yakın akrabaya vermek, daha çok sevab olur. İmameyn’e göre, borçlu ve fakir kimseye, hanımı fitre verebilir. (Mevkûfat) Sadaka-i Fıtrın miktarı her yıl değişmez. Bir kişinin fitresi olarak her gün için değil, bir ay için yarım sa’ buğday veya un, yahut bir sa’ arpa, hurma veya kuru üzüm verilir. Yarım sa ölçek, ihtiyatlı olarak 1750 gramdır. 1750 gram buğday veya un yahut 3500 gram arpa, kuru üzüm veya hurma verilir. Ya bu ürünlerden birini veya tutarını vermek gerekir. Her sene, “Bu yıl fitre kaç lira?” diye sormaya lüzum yoktur. S. Ebediyye’de, Cevhere kitabından alınarak, “Sadaka-i Fıtr olarak, arpa, buğday yerine kıymetleri kadar altın, gümüş veya fülus, yani bakır, bronz para [kâğıt para] ve her çeşit mal verilebilir” deniliyor. İhtiyaç hâlinde, fitreyi bu kavle göre, kâğıt para olarak vermek caiz olur. Bir sıkıntı, ihtiyaç yoksa altın olarak veya bildirilen ürünlerden vermelidir. Bir kimse, yanında kalan ana babasının ve âkıl bâliğ olan oğlunun fitresini, onlardan habersiz verse, sonradan bildirmek şartıyla caiz olur. Başkalarınınkini, onlar ver demeden veremez. Seferi yani yolcu olan kimsenin de, nisaba malikse fitre vermesi gerekir. Fitre ne zaman vacip olur? Kurban bayramının üçüncü günü nisaba malik olan zengindir. Nisap, zekat nisabı gibidir. Kurbanda farklılık şöyledir: İhtiyacı olan eşyadan ve borçlarından fazla olarak, zekat nisabı kadar malı, parası bulunan her hür Müslüman’ın, Ramazan bayramının birinci günü sabahı, tan yeri aydınlanırken, (Fitre) vermesi vacip olur. Daha önce ve daha sonra vacip olmaz. Fitre ve kurban nisabı hesabına katılacak malın ticaret için olması şart olmadığı gibi, elinde bir yıl kalmış olması da lazım değildir. Bayramın birinci günü sabah namazı girdiği anda, nisap miktarı kadar mala malik olmak şarttır. Fitre kimlere verilir, kimlere verilmez Ana babaya, dedeye, büyük anneye, evlada, toruna, hanıma ve kâfire fitre verilmez. Fakir olmak şartı ile kardeşe, geline, damada, kayınvalideye, kayınpedere, kayınbiradere, üvey çocuğa, üvey babaya, üvey anneye fitre verilir. Hala, amca, dayı, teyze, kardeş, kardeş çocuğu gibi akrabaya fitre vermek daha çok sevap olur. İmameyne göre, borçlu ve fakir kimseye, hanımı fitre verebilir. (Mevkufat) Zekatın hükümleri fitrede de aynıdır. Zekat gibi, fitreyi de hediye diye vermek caizdir. Hurma ile iftar eden fitresini hurmadan değil, senenin ekserisinde yediği şeyden verir. Vekalet vermek Telefonda vekalet olur, e-maille de olur. 4 kişinin adam başı 1750 gram un vererek, toplam 7 kilogram ile bir kişiye vekalet vererek fitresini ödemesi doğru olur. Bir kişiye verip ya da daha sonra vermek üzere anlaşıp bu parayla payıma düşen miktarda un alarak dilediğine dilediğin kadar adıma fitre olarak vermeye seni vekil tayin ettim dersek o da kabul ettim dese ve o adam da un alıp verirse mesele yok. Daha kolay yol: 15- 20 kişinin vekaleti alınıp, alınan para ile bir çeyrek altın alınıp fakire verilirse bu iş halledilmiş olur. Eşiniz ve çocuklarınıza bakmak mecburiyetinde olduğunuz için habersiz de verebilirsiniz. Ancak; Ağabeyinizin ve evli kız kardeşinizin fitresini onlardan habersiz veremezsiniz. Bir kimse, kendi malından, başkası için fitre verince, o önceden emretmiş ise, caiz olur. Emri ile vermemiş ise, sonradan razı olsa da, caiz olmaz. Onların malı veya parası ile verilmiş ise, razı olunca caiz olur. Yahut onların sizi, “Sadaka-i Fıtramı vermek üzere seni vekil ettim” demeleri gerekir. Şafii mezhebinde olan kimse ne kadar ve nasıl fitre vermesi gerekir? 1680 gram buğday, pirinç, hurma, nohut, peynir verilebilir. Bunların yerine kağıt para verilemediği gibi altın ve gümüş de verilemez. Ayrıca sekiz sınıfa verilmesi gerekir. Üç sınıfa verilmesini caiz gören âlimler de varsa da bu üç sınıfı bulmak çok güçtür, yok gibidir. Onun için Hanefi mezhebi taklit edilerek vermelidir. Bir özrü sebebi ile oruç tutmayanın da, Sadaka-i Fıtr vermesi gerekir. Doğmamış anne karnındaki çocuğun fitresini vermek gerekmez. Fıtra için bir sene gerekmez. O an nisaba malikseniz vereceksiniz. Ramazan ayında bayram namazından önce verilmesi gereken fitreyi, caiz olmayan kişilere verdiğini bayramdan sonra öğrenen bir kişi yeniden bir fakire verir. Fitreyi fazla vermek elbette iyi olur. Fitreyi yıllarca kağıt parayla veren kimsenin, altınla devir yapması iyi olur. Yapılmasa da, bir kavle göre sahihtir. Zekat ve fitre aynı kişiye verilebilir. Fakir kardeşe fitre verilir. Fitrenizi zengin değilse kız kardeşinize veya çocuklarına vermenizde mahzur yoktur. Başkasının fitresini vermek Bir kimse, yanında kalan ana babasının ve âkıl bâliğ olan oğlunun fitresini, onlardan habersiz verse, sonradan bildirmek şartıyla caiz olur. Delinin fitresi Delinin, fitre vermesi gerekir. Malı varsa fitresi kendi malından verilir. Velisi vermezse, deli iyileşirse, eski fitrelerini de kendisi verir. İyileşmezse, zaten sorumlu olmaz. (Dürr-ül-muhtar) Yolcu fitre verir mi? Seferi yani yolcu olan kimsenin, nisaba malikse fitre vermesi gerekir. Çocuğun fitresi Küçük çocuğun ve delinin malları varsa, yani zenginse, bunların fitreleri kendi mallarından verilir. Velileri vermezse, çocuk büyüyünce, deli iyileşince, eski fitrelerini de kendileri verir. Deli iyileşmezse zaten sorumlu olmaz. (S. Ebediyye) Fıtrayı kâğıt parayla vermek S. Ebediyye’de, Cevhere kitabından alınarak, “Sadaka-i fıtr olarak, arpa, buğday yerine kıymetleri kadar altın, gümüş veya fülus, yani bakır, bronz para [kâğıt para] ve her çeşit mal verilebilir” deniliyor. İhtiyaç hâlinde, fıtrayı bu kavle göre, kâğıt para olarak vermekte mahzur yoktur. İhtiyaç olursa caiz olur. Diğer âlimlere de uymak için altın olarak vermek iyi olur. Fitrenin vacib olması S. Ebediyye’de, “Bayramın birinci günü sabah namazı girdiği anda, nisap miktarı kadar mala malik olmak şarttır. O andan sonra nisaba kavuşanın, dünyaya veya imana gelenin fıtra vermesi vacib olmaz” deniyor. Bayramın birinci günü öğleden sonra, nisaba malik olana da fıtra vermek vacib olmaz. (İbni Âbidin) Vacib olmasa da, fıtra az olduğu için herkesin vermesi iyi olur. Diğer üç mezhepte, bir günlük yiyeceği olanın fitre vermesi farzdır. Bir Hadis-i Şerif meali de şöyledir: “Sadaka-i Fıtr, zenginlerinize bir tezkiyedir. Fakirleriniz de verirse, Allahü Teâlâ onlara daha çoğunu verir.” [Ebu Davud] Allahu Teâlâ cümlemize dinimizin gereğini tam olarak yerine getirebilmeyi nasib eylesin. (Amin)