HANGİ ADALET?

Herkes tek ağızdan adalet diyor. Adalet nedir, kimse açık ve net bir fikre sahip değil. Hak sahibine hakkını vermektir denilebilir kestirmeden. Peki hak nedir? Mesela kendisine miras yoluyla kalmış binlerce dönümlük arazi kişinin hakkı mıdır? Başka biri bu arazilerden bir kısmı benimdir dese o kişinin hakkını gasp etmiş olur mu? Kişiye ancak çalıştığının karşılığı vardır kutsal ilkesine göre miras yoluyla kalan şeyler hak kategorisinde mütalaa edilebilir mi? Belki ‘doğal hak’ denilecek ama verasetlere ve dağılım biçimlerine doğal diyebilir miyiz? Adalet ama hangi adalet? Hilkatte adalet var mı? Kimi Afrika çöllerinin kurak bölgesinde hayatı boyunca kuru bir ekmeğe muhtaç şekilde gözlerini açarken; kimi saraylarda, villalarda gözlerini açıyor. Fırsat eşitliği bunun neresinde? Hiyerarşiler doğanın bizatihi kendisinde var. Kapitalizm mi sosyalizm mi, hangisinin dediği adalet? Ali Şeriati hayatı boyunca sosyal adaletten bahsetti ama sosyal adaletin ne olduğunu hiçbir zaman vazıh olarak söyleyemedi. Eb-u Zer’in tutumu mu adalet, Hz. Osman’ın mı? Weber protestan ahlakı dedi, Marks proleterya. Biri üst yapı alt yapıyı şekillendirir dedi, diğeri alt yapı üst yapıyı. Adalet her iki durumda da farklılaşıyordu. Marks bütün teorisini burjuvazinin mutsuzluğu üzerine kurgulamıştı. Bertrand Russell’in dediği gibi burjuvazinin mutsuz olduğu bir dünya son tahlilde güzel bir dünya olmayacak. Çünkü güzellik bütün insanların mutluluğu ile oluşacak bir durum. Bu ise mümkün mü? Çoğunluğun geleceği için azınlığı feda etmek ya da ülkenin selameti için masum kardeşlerini boğazlamak ne kadar adil? Adil değil elbet ama tersi adil mi? Yani çoğunluğun geleceğinin tehlikeye atılması. En tepede kadir-i mutlak tanrı var. En haklı o. Çünkü en güçlü o. Bu hal gökten yere inerken yöneticiler tanrının yeryüzündeki gölgesi oluverir. En güçlü onlar. Dolayısıyla en haklı onlar. Haklılığın kaynağı güçlülük. Onun için yaptıkları zulümlere karşı kıyam caiz değildir. Tavsiye edilen şey sabretmek. Burada tek teselli kaynağı öte dünyadaki ilahi mahkeme. Kısaca, adalet asil bir temenni ama hayati olan şu ki hangi adalet, kimin adaleti?