ÇAY

Çay kadehte dide efruz olmalı Lebriz u lebreng u lebsuz olmalı[1]... Çay, bilimsel ismi Camellia sinensis, olan Çalı formundaki çay bitkisinin yapraklarının fermantasyonu, fırınlanması, kurutulması ile Siyah Çay haline gelen, bazen de hoş kokulu bazı bitki ve meyvelerle karıştırılarak tüketilen mükemmel bir içecektir Çayın ne zamandan beri ve nasıl kullanıldığı hakkında çok efsane ve söylenti vardır. Çayın ilk olarak Çinliler tarafından kullanıldığı yönündeki kanaat güçlüdür. Efsaneye göre MÖ 2 bin 737 yılında, uçuşan çay yapraklarının Çin imparatorluk sarayı bahçesinde kaynamakta olan suya düşmüş. Bir süre sonra bu suyu kullanmak isteyen ikinci Çin İmparatoru Shen-Nung, rengi değişen suyun tadına bakmış ve bundan çok hoşlanmış. Suya düşen bu yaprakların nereden geldiğini araştırma emri vermiş ve kısa sürede çay bitkisi bulunmuş. Bu bitki artık yetiştirilmeye başlanmış ve olgunlaşan yapraklarının kaynayan suya atılarak elde edilen içecek kısa sürede tüm ülkede içilmeye başlamıştır. Bütün dünyaya yayılan çay, farklı şekillerde de hazırlanarak içilmeye devam edilmiştir. Günümüz çay endüstrisinde, Çay yaprakları hasat edildikten sonra uygulanan işlemler açısından farklı sınıflandırmalar yapılmaktadır. Bunlar, siyah çay, yeşil çay, beyaz çay, sarı çay, oolong çayı ve pu-erh gibi farklı formları da bulunmaktadır. Ancak ülkemizde "Çay" olarak bilinen ve en fazla kullanılan ise siyah çaydır. Çay, tein, kafein, teofilin ve antioksidanlar içeren, hiçbir yapay renklendirici koruyucu gibi katkı maddeleri içermeyen tamamen doğal bir içecektir. Şekersiz, tatlandırıcısız ve katkısız olarak, çok aşırı derecede değil de kararında içildiği takdirde, bitki çayları içerisinde en masum sayılabilecek içecektir. Vücuda hiçbir zararı olmayan aksine, ihtiva ettiği mineraller nedeniyle kemik ve diş sağlığına, antioksidanlar nedeniyle de vücuda faydalı olan, diüretik (idrar söktürücü) yanıyla da kan basıncını dengeleyen böbreklerin çalışmasını sağlayan faydalı bir içecektir. Çayın en önemli özelliği tamamen doğal bir ürün olması ve Çay demlemenin en önemli noktası kullanılacak olan çayın taze ve kaliteli bir çay olmasıdır. Çay satın alındığında taze kalmaya devam edebilmesi için doğru koşullarda, hava almayacak ve gün ışığı görmeyecek şekilde saklanmalıdır. Çay havayla temas etmemeli, başka bitkisel çayların ve özellikle de kahve ile aynı dolapta ve ya aynı yerde saklanmamalıdır. Zira çay nemden ve farklı kokulardan çok çabuk etkilenen bir maddedir. Bu nedenle çay çok iyi bir şekilde saklanmalıdır. İyi bir çay hazırlamak(demlemek) şu şekilde olmalıdır: Çaydanlığa taze, yumuşak, kireçsiz su konulmalıdır. Suyun kaynama noktasına gelmesi sağlanmalıdır. Çay suyunu uzun süre ve yüksek ateşte kaynatmamalıdır. (Aksi takdirde suyun oksijeni kaybolur ve lezzeti azalır.) Mümkünse porselen demlik kullanılmalıdır. Su kaynadıktan sonra demlik kısmına kaynar vaziyetteki sudan doldurulup kuru çay üzerine konulmalı ve demliğin kapağı kapatılarak demlenmeye bırakılmalıdır.Çayın demi asla kaynatılmamalıdır. (Urfa'da çaya takla attırmak olarak bilinen çayı bir taşım kaynatma işlemi yanlıştır.)Çayın demlenmesi için kısık ateşte yerli çay için 15-20 dakika, kaçak çay olarak bilinen Seylan çayı için de minimum 10 dakika beklenmelidir. Demlenen çay yarım saat içinde içilmelidir. Hazırlanan çay genellikle sıcak olarak ve isteğe göre şekerli, az şekerli ya da şekersiz olarak içilir. Çayın yanında dilimlenmiş limon bulundurmak da yaygındır. Afiyette kalın...