ZİHNİ İNŞA SÜRECİNDE OKUMAK VE KİTAP

“Ve saf bağlayarak (huşû ile Allah’ın huzurunda) saf halinde bulunanlara andolsun. Toplayıp sevkedenlere (sağ ve sol kanat velîlerine). Zikrederek (Kur’ân) tilâvet edenlere (okuyanlara) (andolsun). Muhakkak ki sizin İlâhınız, mutlaka Tek’tir.”37/1-4 Kitap ve okumak. Bu iki kavram, kendi anlamlarını aşmada neredeyse benzersizdirler. “Sesleri birleştirerek seslendirme” gibi yanıltıcı bir tanımla karşılaşırız okumayı tanımlarken. Oysa bu tanım, belki tilavete karşılık gelir ve işin en basit/fiziki tarafıdır. Kitap ve okuma kavramlarının, esas anlamları bağlamındabir fikir teatisini amaçlamaktayım bugün. Allah, bize/yarattığı ve onurlandırdığı insana, okuma özelliği vermiştir. Okuma, bir anlam arayışıdır; doğruyu güzeli ve iyi iyi arama çabasıdır. Akıl ve hikmet gerektirir; okumak isteyenin gözlere, gönüllere ihtiyacı olacak, arandıkça ve okumanın sırrına vardıkça; okuduklarına daha farklı anlamlar yüklenebilecek; kalbi/ufku/muhakemegücü ve yeteneği genişleyecektir. Muhammed; ben okuma bilmem, demişti. Rabbi, ona öğretti ve en iyi okuyanımız o oldu. Ona kitap ve hikmeti de verdi. O, hikmetle okudu. Okumanın ve okuduklarımızda, bildiklerimiz ve bileceklerimizde hikmetler vardır. “Nitekim kendi aranızdan, size âyetlerimizi okuyan, sizi her kötülükten arındıran, size kitap ve hikmeti öğreten, ayrıca bilmediklerinizi de öğreten bir peygamber gönderdik.”2/151 O, niçin okuyordu, neleri okuyordu, nasıl okuyordu? Kitap neydi, okumak neydi onun için? Soruları bizim okumaya yaklaşımımızı belirleyecek sorunsallar… Okumak, bir yaşam biçimi, bir yaklaşım şeklidir ve hayat boyu devam eder. Okumak Rabbin adıyladır. “Yaratan Rabbinin adıyla oku! İnsanı bir kan pıhtısından yarattı! Oku! Rabbin sonsuz kerem sahibidir. O Rab ki kalemle yazmayı öğretti. İnsana bilmediği şeyleri öğretti. Hayır! Doğrusu (kâfir) insan azgınlık eder. Kendisinin muhtaç olmadığını zannettiği için.”96/1-7 Muhtaç olduğunu, O’nsuz her şeyin helak olacağını bilme ve hikmetin peşinde olmaktır okumak. “Okuduğun ve incelediğin şeyler daima kalbine yarar verecek ve nefsini temizleyecek nitelikte olmalıdır.” Gazali. Halimizin ilmini bilmeliyiz elbet. Kitabımızı da, kitabı da, kitapları da. Kitap, Rabbimizdendir. “Bu, kendisinde şüphe olmayan kitaptır. Allah’a karşı gelmekten sakınanlar için yol göstericidir.”2/2 Kitap, yol gösterir. Okuyan, sapmaz. Okumak, ayetleri okumaktır, gerçek maliki tanımak ve karşısında doğru konumlanmak, şükretmektir. Doğruyu arayan ve doğru okumalar yapabilenler doğruya varırlar, iyiye varırlar, varlıklarının anlamını ve istikametlerini doğru belirlerler. Kainat/ayetler/ Evren/sünnetullah/sistem/sistemler birer kitaptır, bunlar da Allah’ın ayetleridir. Tüm oluş, varlık, olgular, işleyiş hepsi kitap anlamına gelir. Biz bunların bir kısmını kağıtlara aktararak bir araya getirir, muhafaza eder ve bu sayfalara kitap deriz. Rab, okumamızı ister, öğrenmemizi, bilmemizi, aramamızı, akletmemizi ister. “…De ki: “Hiç bilenlerle bilmeyenler bir olur mu?” Ancak akıl sahipleri öğüt alırlar.”39/9 Neyi bilmemizi sağlamalı okumak? Konumları/rolleri, adaleti/dengeyi. Konumlarla belirlenir herkesin, her şeyin, her işin doğru olması, gereken yerde/konumda olması, gerektiği halde bulunması. Esas olan bunu bilmektir; bunu bilmek için okumalı, görünene; görünmeyeni okumak için bakmalı; görünenin; görünmeyen kısmına odaklanmalı. Sınırlı bir zamanı var insanın ve sınırsız veri; bu yüzden anlamsız ve amaçsız okumalarla meşgul olmamalı; bu değerli zamanı boşuna ve plansız harcamamalı. Boş bilgilerden, faydasız malumatlardan uzak durmalı… Peygamberim, sadece okumamıştır; okuduklarını insanlara aktarmıştır da. Hatta okuduklarını kendi yaşantısı üzerinde somutlaştırılmıştır. Yönümüzü ışığa çevirmiş, gözlerimizi açmıştır. Hayata bakış açımızı değiştirmiştir; anlam arayışımızı ve doğru anlamlandırma yeteneğimizi geliştirmiştir. Bize okumayı öğretmiştir. Haklıyı-haksızı; doğruyu-yanlışı; zalimi-mazlumu; iyiyi-kötüyü ancak doğru okumalarla belirleyebiliriz. Aksi halde yanlışa saparız, yanılırız. Okumak, kölelikten kurtulmak ve özgürleşmektir; sürüklenen olmaktan kurtulmaktır. Bilinçli hareket eden, iradeli bir formata eviren eylemin adıdır okumak. Işığı çoğaltır; karanlığı korkutur. Hayattır, sevinçtir, hissediştir okumak. Tüm alıcılarının doğru hedefe, doğru bir konumlanma ile kitlenmiş olması demektir okumak. Tefekkür ve tevekküldür; imandır, eylemdir okumak. Sabır ve dirençtir, direniştir. Esareti reddetmek, Allah’tan başkasına kul olmamaktır. Okumak, her türlü donanımınızın sağlıklı olması halidir; işler halde olması demektir. Evrenin/doğanın/eşyanın selametidir okumak. Bilgidir, ilgidir, bilmektir, akletmektir, farkında olmaktır, ciddiye almaktır hayatı ve ölümü. Değişimdir, değişmek ve değiştirmektir. Harekettir; yerinde müdahale ediyor olmak; duyarsızlık, tutarsızlık, ilgisizlik ve eylemsizliğinkarşıtıdır okumak. Ruhun, aklın ve kalbin hazzıdır. Okumak ibadettir, kulluktur. Okumak, en fıtri eylemdir. Sorumluluktur, görevdir. Emirdir okumak. Rabbim, bizleri doğru okuyanlardan ve doğru istikamette olanlardan eylesin, selam ve dua ile.