Banka Promosyonu Faiz Mi?

Bilindiği gibimemur ve emekliler maaş ve ücretlerini bankalar aracılığıyla almaktadır. Eskidenkurumun mutemedi o kurumda çalışan tüm memur ve işçilerin maaşını maliyedenalıp getirir ve hak sahiplerine imza karşılığı dağıtırdı. Ancak bu uygulamabirtakım sorunlara yol açıyordu. Yüklü paralarla maliyeden ayrılıp kuruma gelenmutemedin yol güvenliği tehlikedeydi. Soygunlar baş gösterdi. Kimi zaman da mutemetle anlaşmalı bir soygungerçekleşiyordu. Bunun üzerine devletyetkilileri, her bir memur ve işçiye bankalardan hesap açtırıp maaşlarının buhesaplara yatırılmasının daha uygun ve güvenli olacağı düşünülerek buuygulamaya karar verildi. Kurumların bankalarla anlaşarak her bir memur içinhesap açması ve maaşının bu hesaba yatırılması zorunlu hale getirildi. Tabii kibankaların da bundan önemli ölçüde çıkarları vardı. Onun için kurumlarlaanlaşma konusunda bankalar arasında rekabet başladı. Her biri, kurumlarıkendileriyle anlaşamaya cezbetmek için promosyon adı altında çeşitli ödemelersundu. Kurumlara ödenen promosyonun farkına varan memurlar kendilerine deödenmesi için itirazda bulundular.“Bizim adımıza ve maaşımız üzerindenanlaşma yapılıyor ama bankanın ikramiyesinden sadece kurum yetkililerifaydalanıyor.” şeklinde seslerini yükselttiler. Bu düşünce haklı bulundu,memur ve işçilere de belli bir oranın ödenmesine karar verildi. Ancak bu kez de inançlıkesim arasında, “Acaba bankanın maaşımızdan fazla olarak ödediği bu parahelal mı?” tartışması başladı. Ne yazık ki dinin her konusunda görülenihtilaflar gibi bu konuda da ihtilaflar ortaya çıktı. Kimi hocalar keskinolarak “haramdır!” diye kestirip attı. Kimisi de “Şüphelidir, alınmasa dahaiyi olur ama faiz müessesesi bankaya bırakmamak için de alınıp hayırkurumlarına verilmesi daha uygun olur.” şeklinde görüş bildirdiler. “Haramdır”hükmünü savunanlar, kısaca şöyleaçıklıyorlar: “Bankaya gidip hesap açtıran kimse, ‘hesabıma yatırılacakparayı istediğim zaman çekinceye kadar banka her türlü tasarruf yetkisinesahiptir’ demiş olmaktadır. Bu ise bankaya borç vermek sayılır. Promosyonise bu borcun fazlalığı olmakla faiz olur.” Ancak bu açıklama ve hüküm, memur ve emekliler dışında keyfi olarak bankaya başvurup hesapaçtıran ve promosyon miktarını da anlaşmada şart koşan kimseler için geçerli vedoğrudur. Bu durumda faiz olur. Çünkü faiz, iki tarafın da bizzat ödenecekfazlalık üzerinde anlaştığı bir akittir. Ama çalıştığı kurumun zorunluluğu ilehesap açtırmak, bankaya borç vermek sayılmaz. Çünkü devletten maaş alan hiçbirmemur, banka dışında maaşını alamaz. Devlet bunu zorunlu kılmıştır. Yanibankayla anlaşma yapan memur değil, kurumdur veya kurumun yetkilileridir. Kurumher ne kadar memur adına bankayla anlaşma yapıyor ise de memurun bilgisi,isteği ve onayı olmaksızın zorunluluk ve dayatma suretiyle bu anlaşmayıyapmaktadır. Bu nedenle bu durum, haram hükmüne yapılan dayanak ileuyuşmamaktadır. Faiz bir akittir,icab ve kabul ile gerçekleşir. Anlaşmasız verilen fazlalık faiz değildir.Mesela bir şahsa 1000 TL borç verdiniz ve 1000 TL geri ödeme bekliyorsunuz. 1000TL’den fazla bir meblağ üzerinde herhangi bir anlaşma yapmadınız. Ama karşıdakişahıs bir yıl veya bir zaman sonra geri ödeme zamanında size 1200 TL verse bu 200TL fazlalık sadece bir ikramiye olur, faiz olmaz. Çünkü bu fazlalık üzerindeanlaşmanız yoktu ve böyle bir şeyi şart koşmamıştınız. Faizi oluşturan icab vekabul yoktur. Bu itibarla bankanın verdiği promosyon bu kategoridedeğerlendirilmelidir. Bazı hocalar da, promosyonunharam olduğunu savunduktan sonra camiye, kuran kursu gibi hayır kurumunaverilmesi tavsiye ediyor. Oysa haram olan hiçbir şey kullanılamayacağı gibihayır için de sarf edilemez. Kişi ancak kendi helal rızkından infak edebilir. Şart koşulmadıkçazımnen bilinmesi de faizi gerçekleştirmez. Emekliler her ne kadar istedikleribanka ile anlaşma yapabiliyorlarsa da promosyon anlaşmasını yapan yinedevlettir. emeklilere verilecekpromosyon oranının hükümet tarafından açıklandığını herkes bilmektedir. Bu daemeklilerin değil hükümetin bankalarla anlaşma yaptığının kanıtıdır. Ayrıcabankasız da maaş alamazlar. Banka ismi farklı ama sonuçta bankalardan biri olmakzorundadır. Faiz olmayan birşeye faiz demek yanlıştır. Ancak hiçbir zorunluluk olmaksızın kişi kendikeyfiyle, çıkarı için ve miktar belirtmesi şartı üzerine bankayla anlaşmasıdurumunda faiz olur. İnançlı ve haramdan kaçınmada titiz olan memur veemeklilerimizin kafasını karıştırarak haram olmayan bir şeye haram demenin devebali ağırdır.