KURBAN BAYRAMI

Hadislerde “îdu’l-adhâ” ile tabir edilen Kurban Bayramı, İslam’ın Müslümanlara ihsan ettiği iki bayramdan biridir. Bayramlar sevinç ve ziyaretleşme günleridir. Çeşitli meşgaleler nedeniyle ihmal edilen dost ve akraba ziyaretleri için tayin edilmiş bir fırsattır. Bayram anlamındaki “îyd” kavramının kök anlamı “ziyaret” demektir. Yöremizde de bayram için “eyd” kelimesi kullanılır. İslam’da Fıtır (Ramazan) Bayramı ve Kurban Bayramı olmak üzere iki bayram vardır. Peygamber (ASV) Medine’ye hicretinden sonra, Medine halkının iki bayram kutladığını görünce şöyle buyurmuştur: "Yüce Allah kutladığınız o iki bayramın yerine daha hayırlı iki bayram ihsan etmiştir" (Ebu Davud, "Salât", 245) Her bayramın, önemli bir farz ibadetten sonra idrak edildiğini görüyoruz. Fıtır Bayramı, Ramazan orucunun bitimiyle başladığı gibi, Kurban Bayramı Hac ibadetinin akabinde başlar. Fıtır bayramının gerçekte Ramazan’dan sonraki Şevval ayının ilk günü olduğu halde Halk arasında “Ramazan Bayramı” şeklinde ifade edilmesi, Ramazan orucuyla ilişkisi itibariyledir. Kurban Bayramının bulunduğu Zilhicce ayı kelime olarak “Hac sahibi” anlamındadır. Dört haram aydan biri olması, hac ve Kurban ibadetlerini barındırması itibariyle büyük bir değere sahiptir. Kurban Bayramı, Zilhicce ayının onuncu günü başlar ve dört gün sürer. Hac ile ilgisi nedeniyle yöremizde bu bayrama “eyd-é Hecciya: Hacılar bayramı”, Ramazan Bayramından bir gün fazla oluşu nedeniyle de “eyd-é mezın: büyük bayram” denirdi. Zilhicce’nin sekizinci günü, Hac menasikinin başladığı, Hacıların Mina’ya giderek Arafat vakfesine hazırlandıkları gündür. “Terviye günü” diye adlandırılmıştır. Terviye, “suya kanmak” anlamına gelir. Eskiden su teminindeki zorluklar nedeniyle, Arafat vakfesinde ve diğer hac menasiki sırasında hacıların su ihtiyacını karşılamak için tevriye gününde su depo edilir ve gerekli yerlere taşınırdı. İşte su hazırlıkları bugünde tamamlanıp hizmete hazır duruma gelindiği için suya kanmak anlamında Arefe’den önceki günün adı olmuştur. Bugün önemli günlerden olan Terviye gününü idrak etmekteyiz. Yarın da Arefe günüdür. Bazıları yanlış olarak “arife” şeklinde ifade ederler. Oysa hacla veya bayramla ilgili olarak İslami literatürde “arife” diye bir kavram yoktur. Kurban Bayramının birinci gününe “Nahr veya zebh günü”, sonraki üç güne de “Eyyamu’t-teşriq: teşrik günleri” denir. Teşriq kelime anlamı “güneşlendirme” demektir. Eskiden, kesilen Kurban etlerini kurutmak için kayalıklarda güneşe serilirdi. Bu nedenle bu işlemin yoğun olarak yapıldığı bu günlere bu isim verilmiştir. Kurban Bayramının ilk üç günü kurban kesilebildiği için bu günlere de nahr/zebh günleri denir. Bayramın dört günü boyunca farz namazlardan sonra “teşriq tekbirleri” getirilmesi nedeniyle bu her dört güne de “teşriq günleri” diyenler olmuştur. Bu tekbirlerin Arefe gününden başladığı düşüncesiyle bazıları teşrik günlerine arefe gününü de dahil etmişlerdir. “Sayılı günlerde Allah’ı zikredin” (Bakara, 203) ayetindeki emir, teşriq tekbirleriyle yorumlanmıştır. Teşriq tekbirleri Hanefilere göre vaciptir, fakat süresinde ihtilaf edilmiştir. İmam A’zam Ebu Hanife’ye göre teşriq tekbirleri, arefe günü sabah namazından sonra başlar, bayramın birinci günü ikindi namazından sonra biter. Yani sekiz vakit farz namazlarının akabinde bu tekbirler getirilir. Ayrıca cemaatle kılınan farz namazlarda getirilmesi vacip olur, tek başlına kılınan namazlarda vacip değildir. Ancak İmameyn’e göre (Muhammed ve Ebu Yusuf) arefe günü sabah namazından sonra başlar, bayramın dördüncü günü ikindi namazına kadar, yirmiüç vakit farz namazının akabinde, cemaatle olsun, ferdî olsun, bu tekbirler getirilmelidir. Günümüzde imameyn’in görüşü uygulanmaktadır. Şafiilerde ise çeşitli görüşler bulunmakla beraber en yaygın görüş, arefe günü sabah namazından bayramın dördüncü günü ikindi namazına kadar tekbir getirilmesi sünnettir. Teşriq tekbirinde: “Allahu Ekber” lafzının Hanefilere göre iki kez, Şafiilere göre üç kez söylenmesi esastır. Bütün okurlarımızın, İpekyol gazetesi yönetici ve çalışanlarının bayramını tebrik eder, Âlem-i İslam’a hayırlar getirmesini temenni ederim.