EDEBİYATA YANSIYAN RAMAZAN

Gönderdi Hudâ çün bize mihman Ramazanı Hoş tutmaya niyyet edelim biz dahı anı.” Zati.   Ramazan; rahmet ayıdır, mağfiret ve istiğfar ayıdır. Ramazan; açlık, susuzluk, dinginlik halidir. Ramazan; başka bir zaman, başka bir hal, başka bir dünya, bambaşka bir iklim olacaktır. Her yönüyle bambaşka bir hal olan Ramazan ayına, edebiyat dünyamız da bigâne kalmamıştır. Her ne kadar oruçlu halin ifadesi biraz da riya olur çekincesi ile çok fazla dile getirilememiş olsa bile yine de edebiyatımızda önemli bir yere sahiptir.  Bütün zorluğuna rağmen baş üstünde tutulur. Öyle şikâyet yoktur Ramazandan, tatlı bir meşakkattir. “Ramazaniye”ler bu yüzden yazılmıştır. Mübarek ayın verdiği coşku dile gelecektir. Ramazan ayının gelişini tebrik için yazılan ve Ramazan ayının özellikleri ve faziletleri üzerinde durulan şiirler, ilahiler, kasideler, nesirler yazılacaktır. Ramazanın her anı edebiyatla dile gelecek, oruç duygu diline dönüşecek, Ramazan edebiyatla buluşacaktır… Derviş Yunus’ta hoş gelen olacaktır Ramazan. Hoş geldin diyecektir. Safa geldin izzet ile Dahi azim nimet ile Müminlere rahmet ile Şehr-i Ramazan merhaba  Şair Nabi’nin “Hayriyye” mesnevisinde oruç bir ilahi lutufa dönüşecektir. Savmdur kullarına lütf-ü Hüda Savma bizzat eder Allah ceza.   Oruç, Farsça ve Kürtçede roj, roji kelimesi ile ifade ediliyor. Yada rûze kelimesinin Türkçeleşmiş hali.  Ve bu bağlamda oruç tutmak; gün tutmak, günü tutmak olarak ifade edilebilir. Nedir, insanın ahirete için gün tutması, ahirette gün yüzü görebilmesi için dünyada tuttuğu günleri oraya taşıması sizce deilginç değil mi?    Ramazanın kelime anlamı da (ramada) kavrulmak demektir. Yanmak demektir. Orucun açlığı ile susuzluğu ile kavrulacaktır insan, yanacaktır. Bu yanışla yakacaktır günahları, küle çevirecektir. Buna tam bir inanç haline dönüşecektir Ramazan. Orucu gerçek manada tatarsa insan,  oruç yakarsa insanı, kadrini bilirse orucun, ‘Kadir’ini bilirse, anlarsa Kadirin kıymetini; bayram o zaman bayram olacaktır. Oruç gerçek manada tutulamaz ise Necip Fazıl’da olduğu gibi ruhuna uygun yaşanmayan, ruhsuz bir eğlenceye çevrilen Ramazan’a sitem olacaktır. “Karagöz seyri değil, gözyaşı dökme ayı; Bilinmezi bilirler, bilseler ağlamayı...”    Ramazan bir medeniyetttir. Karanlıkları aydınlatan yüzüyle gelir. Sezai Karakoç’ta; bir  'Ruh Şöleni'ne dönüşecektir. Öyle bir şölen ki; ruhu aslına rücu ettiren bir ruh şöleni… Nuri Pakdil’de;  kanlı canlı bir surete dönüşecektir. Bir müfettiştir gelir denetler ve gider.“Oruç geldi, hepimizi bir bir denetledi. İçimizi denetledi, dışımızı denetledi, toplumumuzu denetledi. Yeryüzü, bu yıl böylece bir varoluş sınavından geçirildi. Geçen geçti, kalan kaldı bu sınavda. Umutsuz olmamalı insan. Yinelenecektir bu sınav bir daha: İnsan, bir kezliğine olsun başarılı olmaya bakmalı bu sınavda.” Dücane Cündioğlu’nda; kalbin kapılarını açmak için iştah ve şehveten uzaklaşma, hayvanlığı bırakıp insanlığa gidilen bir yola dönüşecektir Ramazan. Yahya Kemal’de oruç bir teselliye dönüşür. Oruç tutmadığı halde, oruçlu bir toplumda yaşıyor olmayı bir şükür sebebi sayan, Ramazanın huzur duygusuyla “teselli” bulan bir şiir olur, Yahya Kemal. …Tenha sokakta kaldım oruçsuz ve neşesiz. Yurdun bu iftarından uzak kalmanın gamı, Hadsiz yaşattı ruhuma bir gurbet akşamı. Bir tek düşünce oldu teselli bu derdime; Az çok ferahladım ve dedim kendi kendime: Onlardan ayrılış bana her an üzüntüdür; Mademki böyle duygularım kaldı, çok şükür… Ramazan, en çok duaların arşa yükseldiği aydır.  O yüzden Mehmet Akif’te olduğu gibi çokça duaya dönüşecektir Ramazan. Ve ne yazık ki Mehmet Akif’in ümmet için duası bugünde aynı şekilde geçerliliğini koruyacaktır. Yâ Rab, şu muazzam Ramazân hürmetine, Kaldır aradan vahdete hâil ne ise. Yâ Rab, şu asırlarca süren tefrikadan Artık ezilip düşmesin ümmet ye’se. Ramazanın gidişi bir hüzne dönüşecektir. Niyâzî Mısrî’de Ramazanın ayının sona ermesinden dolayı hüznünü şu şekilde ifade edecektir.   Yine firkat nârına yandı cihân Hasretâ gitti mübârek Ramazân. Ramazanın on beşinden sonra okunan “elveda ilahileri” bulunmaktadır. Üftade hazretlerinin Ramazaniyesi giden Ramazanın ardından hüzne dönüşecektir.   Ey dostlarım ağlaşalım Oruç ayı gitti yine/ Hasret ile inleşelim Oruç ayı gitti yine.”   Ramazan ve oruca dair yazılanlar, inancın hayata dokunuşunun ifadeleridir. Ramazan her yönüyle bir Ramazan Medeniyetine dönüşmelidir. Sözü Faruk Nafiz Çamlıbel’in mısralarıyla bağlayalım; Alnımız secdede bulsun bizi her lahza ezan Ve hazin ömrümüzün her günü olsun Ramazan. Zikrimiz Arş'-ı geçip fecre kadar yükselsin Maveralardanümîd ettiğimiz ses gelsin.