Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat depremlerinin ardından büyük hasar gören illerden biri olan Adıyaman’da, zemin yapısına ilişkin önemli bir gözlem dikkat çekti. Harran Üniversitesi Öğretim Görevlisi Dr. Habip Artan, memleketi Adıyaman’daki kentsel dönüşüm çalışmalarında yaşanan duruma dikkat çekerek, zemin sıvılaşmasına ilişkin somut bir örnek paylaştı.
Depremde yıkılan ya da ağır hasar gören yapıların yerine yapılacak yeni binaların temel kazıları sırasında, toprakta kendiliğinden gölcükler oluştu. Dalgıç pompayla birkaç kez boşaltılmasına rağmen suyun tekrar birikmesi, uzmanlara göre zeminin suya doygun ve gevşek yapıda olduğunu gösteriyor.
Dr. Habip Artan, sosyal medyada yaptığı açıklamada, “Adıyaman’da zemin sıvılaşmasına kanıt: Şehrin eski bir mahallesindeki kentsel dönüşüm projesi kapsamında depremde yıkılan/eski/hasarlı yapıların yerine yapılacak bina temellerinde oluşan gölcükler. Aşağıdaki resim dalgıç pompayla bir kaç defa boşaltıldıktan sonra tekrar oluşan su birikintisi. Depremin etkisini izaha yeter. Çocukluğum buralarda geçti, eskiden hangi evin bahçesinde kuyu açılsa 3-5 mt derinlikte rahatlıkla su bulunabilirdi.”
ZEMİN SIVILAŞMA NEDİR?
Zemin sıvılaşması sallantı sonrası suya doymuş tanecikli materyallerin sıkılığını kaybetmesi ve katı halden sıvı hale geçmesi şeklinde görülebilir. Bu durumda binalar ve köprüler çökebilir ya da bulunduğu noktaya batabilir.
Katı zemin davranışını kaybeden malzeme, su ile birlikte toprak zemin içerisinde bulduğu çatlak ve fisürlerden yüzeye doğruhareket eder. Yüzeyde sıvılaşmanın gözlenmesi de, tek veya ard arda sıralanmış kum konileri, çatlaklar boyunca kum birikmeleri ve kum fışkırması şeklindedir.
ZEMİN SIVILAŞMASININ OLASI SONUÇLARI
Zeminin sıvılaşması sonucu yapı zemine batabilir veya hafif yapılarda yukarı doğru hareket gözlenebilir. Sıvılaşan zeminde, küçük kayma gerilmeleri büyük şekil değiştirmelere sebep olur veyapılarda zemin göçmesi hasarları meydana gelir. Bir zeminin sıvılaşması esas olarak; zeminin gevşekliğine, daneler arasındaki bağa, kil miktarına ve boşluk suyunun drenajının engellenmesine bağlıdır.
SIVILAŞMA NERELERDE GÖRÜLÜR?
Özellikle, kil bulunmayan kum ve siltler ve bazen çakıllar sıvılaşma potansiyeline sahiptirler. Deprem sırasında oluşan deprem dalgaları suya doymuş daneli tabakalardan geçerken dane yerleşim düzenini
değiştirir ve bu durum gevşek olarak bulunan danelerin göçerek yerleşmesine ve sıkışmasına sebep olur.
