Şanlıurfa'nın gizemli yüzü: Kadim şehirde bilinmeyen tarihi ve kültürel hazineler

Türkiye'nin güneydoğusunda yer alan ve binlerce yıllık bir geçmişe sahip olan Şanlıurfa, tarihiyle dünyayı büyülemeye devam ediyor. Peygamberler şehri olarak bilinse de, Şanlıurfa'nın gizemli yönleri hala tam anlamıyla keşfedilmiş değil. Birçok ziyaretçi Göbeklitepe, Balıklıgöl ve Harran gibi tarihi durakları bilse de, bu şehrin derinliklerinde saklı pek çok bilinmeyen zenginlik mevcut. Şanlıurfa’yı daha yakından tanımak isteyenler için, şehrin az bilinen yönlerine bir yolculuğa çıkıyoruz.

İşte, Şanlıurfa’nın az bilinen ama oldukça önemli yapılarından bazıları:

REJİ KİLİSESİ (AZİZ PETRUS VE AZİZ PAULUS KİLİSESİ)

Reji Kilisesi, 6. yüzyıla ait bir kilise kalıntısının üzerine 1861 yılında inşa edilmiştir. Hz. İsa’nın iki havarisi Aziz Petrus ve Aziz Paulus'un adını taşıyan kilise, 1924 yılına kadar aktif olarak kullanılmış, daha sonra Tekel idaresi tarafından tütün fabrikası ve üzüm deposu olarak işlev görmüştür. 1998'de restore edilip 2002'de "Vali Kemalettin Gazezoğlu Kültür Merkezi" olarak açılmıştır ve günümüzde sosyal etkinlikler için kullanılmaktadır.

DEYR YAKUP (YAKUP MANASTIRI)

Şanlıurfa merkeze 10 km uzaklıktaki Deyr Yakup Manastırı, dağların üzerinde yer almakta ve halk arasında "Nemrut'un Tahtı" veya "Cin Değirmeni" olarak anılmaktadır. Yapı, II. ya da III. yüzyılda inşa edilmiştir. Manastırın yakınında anıt mezar ve Süryanice yazıtlar bulunmaktadır, bu da yapının önemli bir kültürel miras olduğunu gösterir.

BAZDA MAĞARALARI

Harran ilçesinde yer alan Bazda Mağaraları, Roma döneminden kalma taş ocakları ile ünlüdür. Taş kesim işlemleri sonucunda oluşan galeriler ve tüneller, mağaraların içerisinde iki katlı meydanlar yaratmıştır. Ziyaretçilerine hem doğal hem de tarihi bir deneyim sunmaktadır.

SOĞMATAR ANTİK KENTİ

Soğmatar, Harran ilçesine 53 kilometre uzaklıktadır ve MS 2. yüzyıla tarihlenmektedir. Ay ve gezegen tanrıları için inşa edilen kült merkezinde mağaralar, kabartmalar, kaya mezarları ve anıtlar bulunmaktadır. Aynı zamanda Hazreti Musa ile ilişkilendirilen kutsal kuyular da burada yer alır.

HAN EL-BA’RUR KERVANSARAYI

Harran’ın doğusunda bulunan bu kervansaray, Bağdat kervan yolu üzerinde yer almakta ve 1228 yılında Eyyubi döneminde inşa edilmiştir. Anıtsal giriş kapısı ve kale benzeri yapısı ile dikkat çekmektedir.

KIZILKOYUN NEKROPOLÜ

Roma ve Bizans dönemine ait olan Kızılkoyun Nekropolü, kraliyet ailelerine ait kaya mezarlarını barındırmaktadır. İçerisinde Roma Dönemi'nden kalma heykeller ve lahitler bulunmaktadır. Şanlıurfa’nın tarihî zenginlikleri arasında öne çıkan bu alan, son yıllarda daha fazla ilgi görmeye başlamıştır.

FIRFIRLI CAMİİ

Fırfırlı Camii, ilk olarak bir kilise olarak inşa edilmiş ve Osmanlı döneminde rüzgarı andıran detayları sebebiyle halk arasında “Fırfırlı Kilise” olarak adlandırılmıştır. Bu kilise, Hristiyanlık açısından önemli bir sembol olan Varak Haçı'nın 1092 yılında Van'daki Varak Manastırı'ndan Urfa’ya getirilerek yerleştirildiği yapıdır. 1956 yılında camiye dönüştürülen bu yapı, bugün Şanlıurfa’nın tarihî ve kültürel dokusunu yansıtan önemli bir ibadet mekanı olarak varlığını sürdürmektedir. Kesme taştan yapılmış olan cami, üç nefli bazilika planına sahip olup, taş işçiliği ve mimari detaylarıyla öne çıkmaktadır.

HALFETİ'NİN BATIK ŞEHRİ

Şanlıurfa’nın Halfeti ilçesi, Birecik Barajı'nın suları altında kalan Savaşan köyü ile ünlü. Ancak, suyun altında kalmış yapıları ve kayalara oyulmuş evleriyle batık şehir görüntüsü sunan Halfeti, daha az kişi tarafından bilinen bir cennet. Siyah gülleriyle de ünlü bu bölgede teknelerle yapılan turlar, ziyaretçilere mistik bir atmosfer sunuyor.

URFA MOZAİK MÜZESİ 

Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi'nin yanı sıra Mozaik Müzesi de, özellikle tarih meraklılarının kaçırmaması gereken bir durak. Şehirde yapılan kazılarda ortaya çıkarılan muazzam mozaikler, Roma ve Bizans dönemine ait zengin sanat eserleri sunuyor. Bunlar arasında yer alan, Amazon savaşçılarının tasvir edildiği mozaikler, şehrin zengin kültürel mirasının derinliğini gösteriyor.

ŞUAYB ŞEHRİ 

Harran’a yakın bir bölgede bulunan Şuayb Şehri, az bilinen bir antik yerleşim yeri. Burası, peygamber Hz. Şuayb'ın yaşadığına inanılan yer olarak kabul ediliyor ve doğal mağara evleriyle dikkat çekiyor. Henüz turistik açıdan tam anlamıyla keşfedilmemiş olan bu şehir, tarih severler için gizem dolu bir atmosfer sunuyor.

Şanlıurfa, tarihi zenginliği ve kültürel derinliğiyle keşfedilecek pek çok gizeme ev sahipliği yapıyor. Yüzlerce yıllık hikâyeleri saklayan bu şehir, ziyaretçilerine sadece bilinen turistik noktaları değil, aynı zamanda derinlerde gizlenmiş hazineleri de sunuyor. Şanlıurfa’nın gizemli yüzü, bu kadim şehirde hala keşfedilmeyi bekliyor.