Şanlıurfa’da Taş Tepeler’den biri olan Sayburç’ta, 2021 yılında Göbeklitepe ile çağdaş özelliklere sahip Çanak Çömleksiz Neolitik Çağ yerleşim yeri kazılarında tarihi bir keşif yapıldı.
Sayburç'taki kazılarda bulunan yapıda, fallusunu tutan erkek figürü ile ona eşlik eden leoparlar öne çıkıyor. Figürler arasındaki bağlantının özel bir anlam taşıdığı düşünülüyor. Sayburç, Göbekli Tepe'nin son dönemleriyle çağdaş bir yerleşim olarak değerlendiriliyor.
Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi tarafından, Doç. Dr. Eylem Özdoğan yönetiminde kazıları yürütülen Sayburç’ta, 2021 kazı sezonu sırasında, kireçtaşı ana kaya içine açılan dairesel planlı, çukur tabanlı bir yapı bulundu. Yaklaşık 11 metre çapındaki yapının duvarı boyunca yine ana kayadan biçimlendirilmiş yaklaşık bir metre yüksekliğinde bir seki yer alıyor. 60-70 cm genişliğindeki sekinin arka bitimindeki tahribattan kurtulan küçük bir alanda, yapının kaplama duvarı hâlâ duruyor.
Doğu kısmındaki üç figürde öne çıkan bir insan figürü ile iki yanında aynı biçimde tasarlanmış iki leopar bulunuyor. Ortadaki erkek figürü sağ eliyle fallusunu tutarken, sol eli karnının üzerindedir. Figürler arasında görülen üçgen kolye veya yakalık, bölgedeki diğer Neolitik insan figürlerinde de rastlanan bir özelliktir.
Batısında, sırtı bu figürlere dönük, fallus uzantısından erkek olduğu anlaşılan başka bir insan daha yer alıyor. Leoparlar gibi yandan betimlenen bu figür, bir boğa ile karşılıklı duruyor. Sol elinde altı parmağı olduğu görülen bu insanın sol kolu yukarı kalkmış, sağ eliyle baş aşağı duran bir yılanı tutuyor. Bu figürün yüzü, boğaya doğru bakıyor.