Bitki çayları, içerdikleri antioksidanlar ve faydalı bileşenler sayesinde birçok sağlık sorununa karşı destek sağlayabilir. Ancak, her bireyin vücut yapısı farklı olduğu için, özellikle sağlık sorunları olan kişilerin bitki çayları kullanmadan önce doktorlarına danışmaları önemlidir.
Gazete İpekyol olarak hastalıkların ve sağlık sorunlarının arttığı bu dönemde kullanabileceğiniz bitki çayları ve faydalarını sizin için derledik.
IHLAMUR: SOĞUK ALGINLIĞI
Ihlamur çayı, hazımsızlık, düzensiz kalp atışı ve kaygıyı gidermek için kullanılır. Ihlamur içerisindeki güçlü antioksidan olan flavonoid, terlemeye etki ettiğinden toksinlerin vücuttan atılmasına yardımcı olur. Ihlamur, aynı zamanda soğuk algınlığı ve solunum yolu hastalıklarına, boğaz ağrısına ve öksürüğe iyi gelir.
FESLEĞEN ÇAYI: ŞİŞKİNLİKLERİ GİDERİR
Fesleğen, Anadolu mutfaklarının vazgeçilmez aromalarının başında gelir. Yemeklere verdiği lezzetin yanı sıra çay olarak kullanımının sağlık üzerinde olumlu etkileri bulunur. Fesleğen bitki çayı, uçucu bileşenleri sayesinde yemeklerden sonra gaz, kolik ve şişkinlik şikayetlerinin giderilmesinde etkilidir. Fesleğen bitki çayının idrar yolları antiseptiği ve balgam söktürücü özelliği de bulunur.
MATE ÇAYI: YORGUNLUK GİDERİR
Paraguay çayı olarak da bilinen Mate bitki çayı, Güney Amerikalılar tarafından zihinsel uyanıklığı artırma amacıyla kullanılır. Uyarıcı etkisi, içindeki kafein, teofilin ve teobromin’den kaynaklanır. Bu etkisinin yanı sıra mate bitki çayının idrar atıcı, terletici özelliği bulunur. Bedensel aktivitede bulunan ve spor yapanlar için doğal bir enerji kaynağı olan mate bitki çayı, bu özelliği nedeniyle yorgunluğa karşı da kullanılabilir. Fazla miktarlarda tüketimi uykusuzluğa, ülser rahatsızlığı olanlarda mide asidinin artmasına, amfetamin gibi diğer uyarıcılarla birlikte alımı ise tansiyonun yükselmesine ve kalp ritminde bozulmaya neden olabilir.
MELİSA ÇAYI: SAKİNLEŞTİRİR
Halk arasında oğulotu olarak da bilinen melisa, hafif yatıştırıcı etkiye sahiptir. Bu nedenle de melisa bitki çayı sinirsel kaynaklı uyku sorunları, mide şikayetleri, gaz, çarpıntı ve huzursuzluk şikayetlerinde yarar sağlar. Yatıştırıcı etkili bileşenlerinin yer aldığı uçucu yağ oranının düşük olması nedeni ile bitkinin dikkatle kurutulması, sıkı kapalı kaplarda saklanması ve 6 ay içerisinde kullanılması melisa bitkisi çayının etkinliğini artırır.
GİNKGO BİLOBA ÇAYI: HAFIZAYI GÜÇLENDİRİR
Yaşayan en eski ağaç türlerinden biri olan ginkgo biloba, yaprakları ile vücuda birçok yarar sağlar. 5000 yıl öncesine ait Çin kayıtlarında ginkgo yapraklarının beyin için yararlı olduğu bilgisi yer alır. Gerek deneysel, gerekse klinik bilimsel çalışmalar, ginkgo yapraklarının serebral bozuklukların geciktirilmesindeki etkinliğini ortaya koyuyor. Beyin damarlarında kan akımını hızlandırmasının yanı sıra sinir uçlarını koruyucu etkisi nedeniyle yaşa bağlı ortaya çıkan hafıza şikayetlerinin geciktirilmesinde yararlıdır. Ginkgo biloba bitki çayı, vertigo, kulak çınlaması ve diğer dolaşım problemleri için de kullanılır. Aynı zamanda yaşlanma nedeniyle ortaya çıkan enerji eksikliği ve zihinsel yorgunluk gibi etkilerin azalmasında da yardımcı olabilir. Yapılan çalışmalar ginkgo bitki çayının etkisini gösterebilmesi için en az 3 ay kullanılması gerektiğini gösteriyor.
KEKİK ÇAYI: ÖKSÜRÜĞE KARŞI
Kekik bitkisi ile ilgili yapılan araştırmalar bu bitkinin mikrop öldürücü etkisini gösteriyor. Antioksidan özelliği bulunan kekiğin güçlendirici, iltihap giderici, ağrı dindirici, balgam söktürücü, bağışıklığı destekleyici, mikroorganizmaları öldürücü etkisi bulunur. Ayrıca kekik bitki çayının sindirim sistemi üzerinde de olumlu etkileri vardır. Sindirimi kolaylaştırır, iştah açar ve mide sorunlarına iyi gelir. Kekik bitki çayı adet kanamalarını dengeler ve kramplı adet ağrılarında rahatlatıcı etki sağlar. Öksürük ve üst solunum yolları iltihabında çay ve gargara olarak kullanılabilir.
NERGİS ÇAYI: YANIK VE YARA TEDAVİSİ İÇİN
Görünümü ve hoş kokusu ile bildiğimiz nergis çiçeği ile yapılan özel çay, soğuk algınlığından yara tedavisine kadar pek çok soruna karşı fayda sağlayabilir. Nergis bitki çayı ağız ve boğaz şikayetlerinde; soğuk algınlığı, boğaz ağrısı ve öksürük sorunlarında hafifletici ve terletici olarak önerilir. Hemoroit şikayetlerinin giderilmesinde doktor tedavisine ek olarak kullanılabilir. Yoğun içerikli bir bitki çay olarak hazırlanıp ılıtılıp, gazlı bir bez ile haricen uygulandığında ilgili bölgedeki kaşıntıyı giderir. Nergis bitki çayının yanık ve yaralar üzerinde aynı şekilde uygulanması da ağrıyı azaltarak iyileşmeyi hızlandırabilir.
ZERDEÇAL ÇAYI: KANSERE KARŞI
Çin tıbbında uzun yıllardır tedavi amaçlı kullanılan zerdeçalın faydaları tüm dünyada da kabul görmeye başladı. E ve C vitamininden çok daha fazla antioksidan etkiye sahip zerdeçalın kalp sağlığına dahi olumlu etkileri vardır. Araştırmalar, zerdeçal bitki çayının, karaciğer hasarını önleyici, antioksidan, kan lipit seviyesini koruyucu, ağrı-halsizlik giderici, kansere karşı koruyucu ve antimikrobiyal etkilerini ortaya koyuyor. Zerdeçal bitki çayı, mide ve bağırsak sisteminde safra akışını artırıcı etkisi nedeniyle yağlı besinlerin sindirilmesine yardımcı olup, iştahı artırır. İçeriğindeki antioksidan etki ile E ve C vitamininden daha güçlüdür. Kalp sağlığını destekler ve kan sulandırıcı etkisi bulunur. Amerikan Sağlık Dairesi’nin yaptığı çalışmalar, zerdeçalın, içeriğindeki temel bileşenlerden olan kurkuminoitlerin kansere karşı koruyucu rol oynadığı gibi alzaymır ve diyabette de etkili olduğunu ortaya koyuyor.
NANE ÇAYI: HAZIMSIZLIK VE BAŞ AĞRISI
İç ferahlatan kokusu ile nane bitki çayı, mide ve bağırsak spazmlarına iyi gelir. Tıbbi nane yağı ise migren ve tansiyona bağlı baş ağrılarını hafifletir. Ancak özellikle hamilelerin nane çayından uzak durması gerekir.
Nane bitki çayı, hazımsızlık, şişkinlik ve aşırı gaz tarzı mide bağırsak rahatsızlıklarında önerilir. Ayrıca safra kesesi ve safra kanalı spazm şikayetlerinde olumlu etki gösterir. Anne sütünü artırır. Fakat hamilelik döneminde tüketilmesi düşük riskini artırabilir. Bunun yanı sıra reflü şikayetleri olanların nane bitki çayı içmeleri önerilmez.
Tıbbi nane yağının temel bileşeni olan mentol nedeniyle etkisi çaydan daha farklıdır. Nane yağının koklanması özellikle migren tipi ve tansiyona bağlı baş ağrılarının hafifletilmesinde önemli etkiye sahiptir. Bu tip ağrılarda koklamanın yanı sıra alın ve şakakların nane yağı ile ovulması da sağlanan faydayı artırır.
PAPATYA ÇAYI: ALERJİYE KARŞI
Mayıs papatyası bitki çayı, mide-bağırsak sistemi spazmları, gaz, hazımsızlık, şişkinlik sıkıntılarında etkilidir. İltihap giderici, alerji oluşumunu önleyici, mikropların gelişimini engelleyici ve yara iyileştirici etkiye sahiptir. Papatya bitki çayı cildin temizlenmesi, sivilce oluşumunun önlenmesi ve şişkinliğin giderilmesi gibi durumlarda etkindir. Hafif yatıştırıcı ve kas gevşetici etkisi nedeniyle rahat uyumayı sağlar. Yatmadan 30 dakika önce içilen papatya çayı kişiyi rahatlatabilir. İrritabl bağırsak sendromu, kramplar, hazımsızlık, gaz ishal ve kolik semptomlarını azaltabilir. Papatya bitki çayı adet döneminde krampları hafifletmeye yardımcı olabilir. Gastrit ve ülsere karşı kullanılır. Emziren anne ve bebekleri için de yararlıdır. Taze hazırlanan çayın ılıtılarak bebeğe verilmesi gaz çıkarmasına yardımcı olur. Ayrıca papatya bitki çayı hafif yatıştırıcı etkisi ile de bebeğin rahat uyumasını sağlar. Emziren annenin papatya çayı içmesi de bu olumlu etkiyi artırır. Farenjit, bademcik iltihabı, larenjit, ağız ve boğaz mukozası iltihaplarında gargara olarak kullanılması şikayetleri hafifletir.
EKİNEZYA ÇAYI: GRİP VE SOĞUK ALGINLIĞINA
Ekinezya bitki çayı, üst solunum yolları enfeksiyonlarından korunmada ve tedavide yardımcıdır. Ayrıca bağışıklık sisteminin etkinliğini destekler. Ekinezya bitki çayının etkisi suda çözünebilen kafeik asit türevlerinin etkisinden kaynaklanır. Özellikle enfeksiyon, grip, soğuk algınlığı gibi rahatsızlıklarda sıklıkla kullanılır. Bağışıklık sistemi yeterince güçlü olmayanlar için de ekinezya önemli bir doğal destektir. Grip ve soğuk algınlığı önleyici etkisi olduğu gibi hastalığın ilk belirtilerinin ortaya çıkması durumunda da kullanılabilir. Son yayımlanan çalışmalara göre ekinezya bitki çayı, hem uçuk virüslerini öldürüyor, hem de virüslerin yol açtığı iltihap etkenlerinin miktarını kontrol ediyor. Böylece de boğaz ve akciğerlerdeki iltihabın yol açacağı hasar engelleniyor.