Tarihi milattan önceki zamanlara dayanan Şanlıurfa’nın Harran ilçesinde dünyanın ilk İslam üniversitesi olarak bilinen tarihi medrese 2021 yılında UNESCO dünya miras listesine girmişti.
Harran’ın bu özelliğini hepimiz biliyoruz ama dünyanın ilk yatılı üniversitesi olarak bilinen ve tarihi yaklaşık olarak 1500 yıl öncesine dayanan Nalanda Mahavihara’yı biliyor muyuz?
NALANDA MAHAVİHARA
Hindistan’ın Bihar eyaletinde yer alan Nalanda Mahavihara Arkeolojik Alanı, antik dünyanın en büyük üniversitelerinden biri ve önemli Budist akademi merkezi olarak biliniyor.
MS 5. yüzyıl ile MS 13. yüzyılları arasında Hint Kıtasında hizmet veren bu manastır, içinde barındırdığı yaklaşık 10 bin öğrenciyle dünyanın ilk yatılı okulu olarak kabul ediliyor. Manastırın içerisinde 9 milyon kitap bulunuyordu. O dönemde yaşamış olan ve manastırı ziyaret eden Çinli bilim insanı ve gezgin Xuan Zang’a göre, burada teoloji, astronomi, metafizik, tıp ve felsefe gibi birçok alanda ders veriliyordu.
İngiltere’de bulunan Oxford Üniversitesinden 500 yıl önce kurulan Hindistan’ın Nalanda Üniversitesi, 800 yıllık tarihi boyunca birçok önemli bilim insanı yetiştirmiş ve verdiği eğitimlerle dünyanın dört bir yanından 10.000 öğrenciyi kendine çekmeyi başarmıştı.
Hint matematiğinin babası olarak kabul edilen Aryabhata’nın MS 6. yüzyılda üniversiteye başkanlık ettiği tahmin ediliyor. Aryabhata’nın yaptığı çalışmalar güney Hindistan’da ve Arap Yarımadası’nda matematik ve astronominin gelişimini derinden etkileyecekti.
Nalanda 12. yüzyılda Kuzey-Afganistan’daki Germsir’in yerlisi olan Halaç Türkleri‘ne mensup Bahtiyar Halacî liderliğindeki birlik tarafından yakılarak tahrip edildi. 9 milyon el yazması kitapla dünyanın en zengin Budist arşivi bu yangında yok oldu. 9 milyon kitaptan çok azı kurtarılabildi.
Nalanda, 2016 yılında UNESCO tarafından Dünya Mirası olarak ilan edildi.
0 Yorum