Deprem risk haritaları tarihsel veriler, kaydedilmiş depremler ve bilinen faylardan hareketle hazırlanıyor. Ancak bu verilerin eksik ya da yetersiz kaldığı durumlarda, deprem tehlike haritalarından yola çıkılarak hazırlanan deprem yönetmelikleri de yetersiz kalabiliyor.
Böylece gerekenden daha zayıf olduğu halde, yönetmeliklere uygun binalar inşa edilmiş oluyor. Özellikle Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat depremlerinin ardından yeniden gündeme gelen deprem açısından yüksek tehlikeli bölgeler haritada nasıl gösteriliyor? Binanız hangi yönetmeliğe göre yapıldı, güncel haritada ve yönetmeliğe uygun olmayan yapıların deprem anında davranışı ne olacak? Merak edilen tüm soruları Jeoloji Mühendisleri Odası Deprem Danışma Kurulu Üyesi Prof. Dr. Süleyman Pampal ve Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi ve Afet Yönetimi Uzmanı Doç. Dr. Bülent Özmen Milliyet.com.tr’ye yanıtladı.
‘DEPREM RİSK HARİTASI 78 YILDA 6 KEZ DEĞİŞTİ’
Türkiye diri fay haritasına bakıldığında, deprem tehlike haritasında pek çok yer ‘yüksek risk’ ifade eden kırmızı ile gösteriliyor. İlki 1945’te hazırlanan ‘Türkiye Deprem Risk Haritası’ toplamda 6 kez değişmiş, her değişimde ise riskli bölgeler güncellenmişti. Doç. Dr. Bülent Özmen ilk deprem tehlike haritasıyla ilgili, “Türkiye’nin ilk resmi deprem bölgeleri haritası 1945 yılında Bayındırlık ve İskân Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığı tarafından eldeki mevcut bilgi ve verilerden yararlanarak hazırlanmıştır. İlk resmi deprem haritası Bakanlar Kurulu’nun 12.7.1945 tarih ve 3/2854 sayılı kararıyla ‘Yersarsıntısı Bölgeleri Haritası’ adı altında 1/2.000.000 ölçekli olarak Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir” şeklinde konuştu.
HARİTADA TEHLİKE NEREDE?
Prof. Dr. Süleyman Pampal 78 yıl boyunca haritaların hangi bölgeleri tehlikeli gösterdiğini değerlendirdi. Prof. Dr. Pampal Doğu Anadolu Fayı ile ilgili de çarpıcı detayları paylaştı.
Prof. Dr. Pampal, “1945 haritasına bakıldığında tehlikeli bölgeler çok az Türkiye’nin yüzde 80’i deprem olmayacak bölge gibi görünüyor. Sadece fayla risk belirlenmez, eski depremler, tarihsel kayıtlar, güncel sarsıntılar da riski belirler. 1947 ve 1963’teki haritalar, İç Anadolu’nun bulunduğu yer ve Doğu Anadolu fayı beyaz renkli yani risksiz olarak gösteriyor. Sadece Kuzey Anadolu Fayı (KAF), Ege’nin bir kısmı ve Hatay yüksek riskli yani kırmızı görünüyor. 1972’de ise Hatay’dan Karlıova’ya kadar kızarmış biraz daha riskli bölgeler artmış görünüyor. Batı Anadolu, İç Anadolu, Denizli’den Afyon’a doğru olan nokta da kızarmış durumda. 1996’da daha çok bölge riskli deprem bölgesi olarak gösteriliyor. Sadece Konya-Aksaray-Mersin’e doğru tehlikesiz bir bölge görüyoruz. Son harita ise tehlikenin düşük gösterildiği konusunda uyarıda bulunduk” dedi.
NEREDE TEHLİKE ARTTI, DEPREM BEKLENMELİ?
Yaşanan depremlerle pek çok nokta için tehlike durumu farklılık gösteriyor. 6 deprem haritasına karşılık, 78 yılda tam 15 yönetmelik değişti. Bu durumda 1970’li yıllarda yönetmeliğe uygun sayılan binalar güncel tehlikeler değerlendirildiğinde uygun olmayabiliyor. Prof. Dr. Pampal ve Doç. Dr. Özmen güncel durumda Türkiye’deki riskli bölgeleri değerlendirdi.
Doç. Dr. Bülent Özmen: Yeni haritayla en radikal değişim Kırşehir ilinde meydana gelmiştir. 1996 resmi deprem bölgeleri haritasında birinci derece deprem bölgesi içinde gösterilen ve en tehlikeli illerden biri olarak gösterilen Kırşehir, yeni haritanın yürürlüğe girmesiyle deprem tehlikesi açısından en tehlikesiz illerden biri haline gelmiştir. Bu illerin yanı sıra Çanakkale, Muğla, Adana, Antalya, Eskişehir, Malatya gibi birçok ilin deprem tehlikesinin düştüğü görülüyor. Yeni haritanın yürürlüğe girmesiyle Trabzon, Rize, Elazığ, Erzurum, Aksaray gibi illerinde deprem tehlikesi yükselmiştir.”
Kaynak:
0 Yorum