‘Eşitsizlik Bülteni’ çevre kategorisinde bölgesel eşitsizliği inceledi!

Türkiye’de eşitsizliğe maruz kalmış şehirleri merkezine alan Eşitsizlik Bülteni, altıncı sayısında çevre kategorisinde bölgesel eşitsizliği inceledi. Araştırmayapılırken Türkiye İstatistik Kurumu’nun “İllerde Yaşam Endeksi, 2015” çalışmasında çalışma hayatı kategorisinde kullanılan; PM10 istasyon değerleri ortalaması (hava kirliliği) (µg/m³), kilometrekareye düşen orman alanı, atık hizmeti verilen nüfusun oranı, sokaktan gelen gürültü problemi yaşayanların oranı ve belediyenin temizlik hizmetlerinden memnuniyet oranı içeren beş göstergeye odaklanıldı. Araştırmaya göre, 2022yılı için PM10 değerlerinin Türkiye ortalaması yaklaşık47,2. Bu değerEşitsizlik Bölgesiilleri için62iken, diğer65il için46,2. Hava kirliliği oranı en yüksek olan 10 ilin 5’i Eşitsizlik Bölgesi’nde yer alıyor. Türkiye’de yaklaşık340hava izleme istasyonunun sadece20’si, yaniyüzde 6’dan azıEşitsizlik Bölgesi’ndeki16şehirde. Bu noktada dikkat çekici bir veri de geçen7 yıliçinde Türkiye’deki hava kirliliği azalırkenEşitsizlik Bölgesi’nde neredeyse durumun hiç değişmemesi. Türkiye’de hava kirliliği PM10 cinsinden son7 yılda yüzde 15azalırkenEşitsizlik Bölgesi’nde sadeceyüzde 3’lük bir iyileşme olduğu anlaşılıyor. KM²YE DÜŞEN ORMAN ALANI Km²ye düşen orman alanı en az olan 10 ilden 6’sı eşitsizlik bölgesinde yer alıyor.Türkiye ortalamasında km²ye düşen orman alanı ortalama30,7iken bu veriEşitsizlik Bölgesi’nde ortalama16,0, diğer65ilde ise34,6.Eşitsizlik Bölgesiillerindeki orman alanı ortalamasının, diğer65ildeki ortalamanınyarısından daha düşükolduğu görülüyor. ATIK HİZMETİ VERİLEN NÜFUS ORANI 2015yılındaTÜİKtarafından yapılan “İllerde Yaşam Endeksi” çalışmasındaki bir başka gösterge atık hizmeti verilen nüfusun oranı. Bu oranın Türkiye ortalamasıyüzde 78,7.Eşitsizlik Bölgesi’ndeki illerde atık hizmeti verilen nüfus oranı ortalama olarakyüzde 67,5iken bu oran diğer kalan illerdeyüzde 81,7. Atık hizmeti verilen nüfusun oranı büyükten küçüğe sıralandığındaen düşük 10 il içerisinde 7 il eşitsizlik bölgesinde yer alıyor. SOKAKTAN GELEN GÜRÜLTÜ ORANI Bu çalışmaya göre ele almamız gereken bir başka göstergede sokaktan gelen gürültüden sorun yaşayanların oranı. Sokaktan gelen gürültüden sorun yaşayanların oranı Türkiye’de ortalamayüzde 15,7olarak ölçülmüş.Eşitsizlik Bölgesi’ndeki illerde sokaktan gelen gürültüden sorun yaşayanların oranıyüzde 16,4iken kalan65il için bu oran ortalama olarakyüzde 15,5. BELEDİYENİN TEMİZLİK HİZMETLERİNDEN MEMNUNİYET ORANI TÜİKtarafından 2015 yılında yapılan “İllerde Yaşam Endeksi” çalışmasından bu kategoride kullanacağımız son gösterge belediyenin temizlik hizmetinden memnuniyet oranı. Ancak bu veri ele alınırken2019yılında yapılan belediye seçimlerinden sonraEşitsizlik Bölgesi’ndeki belediyelerin çoğuna kayyım atanmasının durumu değiştirebileceği ve belediye hizmetlerinden memnuniyete dair güncel verilerle çalışmanın değişen durumu görmek açısından önemli olduğu göz ardı edilmemeli.2015yılında yapılan çalışmaya göre belediye temizlik hizmetlerinden memnuniyet oranı Türkiye’de ortalama%64olarak ölçülmüş ve ortalamanın üzerinde herhangi birEşitsizlik Bölgesiili bulunmuyor. Memnuniyet oranının en düşük olduğu15il içerisinde ise12ilEşitsizlik Bölgesi’nde yer alıyor. Bu durum bölgede kayyum atamalardan önce de belediyenin temizlik hizmetlerinden memnuniyetin Türkiye ortalamasının altında olduğuna işaret ediyor. AncakKürt Çalışmaları Merkezi’nin yürüttüğü çalışmalarda kayyum atanan şehirlerde belediye hizmetlerinden memnuniyetinyüzde 10ilayüzde 20arasında düştüğü tespit ediliyor. Bu daEşitsizlik Bölgesi’nde belediye hizmetlerinden memnuniyetin daha da azaldığı anlamına geliyor. Araştırmanın son bölümünde şu görüş yer aldı: “Eşitsizlik Bölgesisakinleri daha kirli bir havayı soluyor, daha az ormana sahip, kamu hizmetlerinden daha az faydalanabiliyor ve vatandaşlık nimetlerinden yeterince yararlanamıyor. Hava kirliliğinin azaltılması için uygulamaya konulan bütün mekanizmalar ve süreçlerEşitsizlik Bölgesi’ni es geçiyor ve sanayi yatırımı da almayan bu bölge sanayi bölgelerinden daha kirli bir hava soluyor.Iğdır,Ağrı,HakkariveŞırnaken kötü havayı soluyor. Bu şehirler eğitim ve sağlık gibi kamu nimetlerinden faydalanmada da en sonda yer alıyorlar.Bu şehirlerde yeterli istihdam yok ve gelir-servet bakımından en gerideler.Sosyal yaşamın canlanması ve yaşamdan memnuniyetin artması, bir ilişki yumağı gibi bütün bu süreçlerin örülmesiyle mümkün olabiliyor. Seçimler yaklaşırken bütün siyasi partilerin iddiası yurttaşın refahını arttırmak ve hayattan memnuniyetini yükseltmek. Ancak görülen o ki bugüne kadarki süreçler kapsayıcı ve kuşatıcı yürütülmediği için eşitsizlik makasının iki ucu arasında hala can yakıcı bir mesafe var. O halde bu makasın uçlarını birbirine yaklaştıracak, mikro ve makro projeksiyonları bir arada gözeten bir yaklaşıma ihtiyaç olduğu anlaşılıyor.Sözgelimi Iğdır’ın hem kalkınmaya, hem temiz bir havaya hem de siyasete katılmaya, hepsine birden hakkı var. Bunun için hem Iğdır’ın ekonomik ve politik haklarının teslimi hem de Iğdır ile çevresinin ilişkilerinin iyileşmesi gerekiyor. Eşitsizlik bir kırkayağın kırk ayağının aksaması gibiyse, kırk ayağının birlikte iyileşmesi gerekiyor”. BİHA