İDRAK VE İNŞA

Yetmiş iki millet içinde kaybolan hakikati, Anlamayacaksın sen idrakini temizlemedikçe. Muhammed İKBAL Hayatımızın her alanı esasen idraklerimizin yansımalarıdır. Aile hayatımız,iktisadi hayatımız, hukukumuz, sanatımız, işimiz hâsılı yaptıklarımız ve yaşadıklarımız idrakimizin şekillenmiş hali yani eylem halidir. İnsan hayatı idrak üzerine kuruludur.İnsan,hayatta her ne inşa ediyorsa düşüncesi doğrultusunda inşa ediyor. Nasıl düşünüyorsak öyle yaşıyoruz.Dünyayı imar edilecek bir alan kendilerini bunu yapmaya memur olarak görenler; kendilerini ihya ve inşa ederek hayatı güzelleştirmekle görevli görürler. İnsan inşa ile mükellef, imar ile mükellef.Mamur olanı inşa etmeyi amaçlayan, ‘imar düşüncesi’ ile inşa edilebilirse ancak mamur olana ulaşılabilir. İhya ve inşa için idrak gerekiyor, inşa edilenin hakiki bir inşaya dönüşebilmesi idraki temizlemekle, zihni güzelleştirmekle mümkün olabilecektir. Bu kadar önem atfettiğimiz idrak için sözlüklere bir göz atalım. Anlamak, kavramak. Akıl erdirme, anlama, kavrama kabiliyeti.Eskilerin fehmetme, bazen izan, yenilerin algı olarak ifade ettiği kavram. Olgunlaşma ve kemale ermenin yolu. Bir şeyi bilmek ile karıştırılan ve çoğunlukla bir tutulan kavram. Oysaki bilmek, idrak etmeye dair atılmış bir ilk adım . İdrak etmek, bilinen bir şeyi kavramak, nedenleriyle ve sonuçlarıyla anlamak, bilinen şeyi özümsemektir.Bilginin öze dönüştürülmesi yani. Bilgiyi anlamak, anın idrak ettiği an-la-m. Evet idrak bilgiden öte, derin bilgi, derinliği olan bilgi dersek daha doğru olur her halde. Bugün bilgi çoğaldı ancak sığlaştı, derinliğini yitirdi, hepimiz her şeyi biliyoruz, zahmetsizce her bilgiye istediğimiz gibi ulaşabiliyoruz. Ancak idrakimiz yok. Mesele bilgiyi çoğaltmak değil bilgiyi anlamlandırmakta, bilgiyi derinleştirmekte, bilgiyi idrake dönüştürebilmekte. İnsan, idraki nispetinde insandır. İnsan bilinci ile inşa eder bildiği ile inşa eder.İdrak ettiğimiz kadar inşa ederiz. O yüzden inşa için idrak gerek, idraki idrak gerek,hikmete ulaşabilmek, müdrik olmak gerek.Deruni bakış için aşk gerek. Sırr-ı aşkı anlamağa haylice idrak gerek.İdrak dünyayı görme biçimimizdir, dünya görüşümüzdür. Âlemi anlamak;âlemdeki insanı anlamak, insandaki âlemianlamak için aklı idrak, kalbi idrak, ruhu idrak gerekiyor. Aklı-selimi kalbi-selimi, ruhu-selimi inşa için idrak gerek.Akletmezmisiniz, düşünmez misiniz, sorgulamaz mısınız ilahi soruları aslında bir soruya işaret etmekte, idrak etmez misiniz? Yaşadığımız hayat idrakimizin sonucu. Bulduğumuz dünya idraklerimizin eseridir. Neyi inşa etmişsek onu idrak ettiğimiz için inşa etmişizdir.Siyasal ekonomik toplumsal hayatımızın geldiği nokta aslında idrak biçimimizin müşahhas halidir. Sorunlu idraklerden sorunsuz sonuç çıkmaz. Yanlış idrakten doğru inşa çıkmaz. İdraki güzel kılmak gerekiyor önce, her şeyi başında sahih bir idrake sahip olmak gerekiyor. Kötü idrakten iyilik, çirkin düşünceden zarafet çıkmayacaktır. İdrak yoksunluğundan idraksizlikten kurtulabilmek gerekiyor. Çünkü idraki olmayanın nasibi olmayacaktır. Evet, idrakleri temizlemek, güzelleştirmek gerek diyoruz. Yoksa her biçim bir düşüncenin eseridir. Zira bugün hepimizin bir idrak biçimi var sorun idrake giydirdiğimiz deli gömlekleri. O yüzden idraklere giydirilen deli gömleklerinden kurtulabilmemiz gerekiyor. Bunun yolu idraklerimizi kendi idraklerimiz haline getirebilmekten geçiyor. Başkaları tarafından yorumlanmış bir hayatı yaşıyor oluşumuz, inşa edilenin bizi mutmain kılmıyor oluşu, idrakimizin yokluğundan, yoksunluğundan kaynaklanıyor. Bu idraksizlik halinden kurtulabilmemiz gerekiyor. Neyi idrak ediyorsak onu inşa ediyoruz, İnşa ederek ihya etmek istiyorsak idrakimizi kendimiz kılmak durumundayız. Aslolan kendi idrakimizi oluşturmak, idrakimizi hakikate hizmet eder hale getirmek gerek. Unutulmamalıdır ki, sahih idrake ulaşmadan, sahih inşaya ulaşılamayacaktır.