KURBAN KESMENİN FAZİLETİ (7)

Muhterem Kardeşlerim… Mübarek Kurban Bayramı yaklaşıyor. Bizde siz okuyucu kardeşlerimizi kurban konusunda genişçe bilgilendirmek istiyoruz. Kurban konusuyla ilgili genel bilgiler vererek sizleri aydınlatmaya, bilgilendirmeye gayret edelim… EFENDİM; Hayvan beslemekle iştigal eden zengin bir kimse, ticaret niyetiyle satın aldığı hayvanlarını birkaç ay besleyip, sütünden ve yününden de istifade ettikten sonra, içlerinden birini de Kurban Bayramında vacib olan kurban niyetiyle keserse olur. Bir mahzuru yok. Bir hayvan anasından kurbanlık olarak doğmaz. Elbette sütünden yününden istifade edilir. Kurban olmaya karar verdikten sonra artık sütünden yününden istifade edilmez. Daha önce sıradan bir hayvan idi, kurban olunca kurban muamelesi yapılır. Kurban vacip olan kimse, satın alamaz veya hayvan bulamazsa, bayramdan sonra bedelini altın olarak fakir bir Müslümana verir. 7 kişi kurban olarak bir inek alsalar, hayvan kesildikten sonra hayvanın kanser olduğu anlaşılsa ve eti hiç yenmese, bu kurban sahih olur. Kurbanda esas olan kanın akmasıdır. Kurban kesildikten sonra eti hastalıklı çıksa da önemi yoktur. Emanet edilen hayvandan kurban olmaz. Kesmeden önce satın almak lazım. Satın alınmamış hayvan bu şekilde kesilmez. Dananın kurbanlık olabilmesi için 2 yaşını doldurması gerekir. Bilen biri dişine bakarak anlar. 1.5 yaşındaki hayvan ne kadar gösterişli olursa olsun kurban olmaz. Ama kuzu öyle değil, 6 aylık bir kuzu, annesi gibi gösterişli ise, ondan kurban olur. Tartı ile alınan kurban batıl olmakla beraber, kurban olur. Yani o şekilde satın alınması haramsa da, kurban edilmesi caiz olur. Canlı olarak tartıp, “Bu hayvana şu kadar para vereceksin” denirse, o zaman alınması da haram olmaz. Hacda ve bazı hayır kurumlarında, diyelim bin kişinin adına bin tane kurban kesiliyor. Ama hangi kurban kimin için kesildiği belli değil. Böyle kesilen kurbanlar olmaz, et olur. Hacda kasabın, bir hayvanı kimin için kestiğini bilmesi lazım. Hayvanları kesip, (Gel hangisini istersen onu al!) denince de kurban sahih olmaz. Bir hayvanı emanet alıp, onu kestikten sonra parasını vermek de sahih olmaz. Çünkü emanet hayvan kurban edilmez. ŞUNLARDAN BİRİ OLURSA KURBAN SAHİH OLUR: 1- Hacda kurbanı kestireceklere vekâlet verilir. Kestirecek kimsenin de, her hayvanı hangi hacı için kestirdiğini bilmesi şarttır. Kurbanını bir hayır kurumuna hediye eden kimse de, bu işle görevli kişiye, (Allah rızası için, bayram kurbanımı kesmeye, dilediğine kestirmeye, etini ve derisini dilediğine vermeye seni umumi vekil ettim) demelidir. Görevli satın alacağı kurbana bir numara bağlar. Kesilirken, sahiplerinin ismini söyleyerek kasapları vekil eder. Böyle kesilirse hacdakiler ve hayır kurumundakiler sahih olur. Rastgele bir hayvanı kesip de, (Vekâlet verenlerden birinin olsun) denirse sahih olmaz. 2- Kestikten sonra et tartılarak satılacaksa, kurbanların sahih olması için, kurban kesecek kişi, hayvanları satana, yukarıda bildirildiği gibi vekâlet verir. Vekil de, o kişinin adına bir hayvan keserse sahih olur. Etini tartıp, (Kurban için şu kadar para vereceksin) diyebilir veya hiç para almasa bile kurban yine sahih olur. Önemli olan kesene vekâlet verilmesi, kesenin de bu kişi adına kesmesidir. 3- Satıcı, “Bunu götür kurban olarak kes, sonra etini tartıp parasını alırız” derse kurban sahih olmaz. Çünkü böyle verilen hayvan emanet olur. O hayvanı alıcıya belli bir fiyatla satar veya hediye ederse o zaman kurban edilir. Kurbanlık hayvanı satın alırken kusurlu ise veya kesmeye uygun olarak alınıp sonradan, kesmeye mâni bir kusur hâsıl olursa, zengin kimse bir başkasını alıp keser. Adak olan kurban kusurlu olursa, zengin de, fakir de onu keser. Adak ölürse, başka almaları icap etmez. Bir kimse kurbanlık hayvanı satın alınırken; “Bayram günü kesmesi vacib olan kurbanımı almaya” diye niyet etmelidir. Bunu keserken, tekrar niyet etmek şart değildir. Bir kimsenin kurban etmek için aldığı hayvanı kurban etmesi de şart değildir. Fakat daha sonra aldığı ve keseceği hayvanın kıymeti, ilk satın aldığı hayvandan az olmamalıdır. Kurbanlık hayvanı satın alırken, hiç niyet edilmese de olur. Fakat satın aldığı bu hayvanı keserken veya kesecek olanı vekil ederken niyet etmelidir. Kurbanı bayramdan önce satın almak caizdir. Satın alırken; “Bayram için veya yaptığım adak için kurban satın almaya” niyet edilmesi lazımdır. Bu iki niyetten yani vacib kurbanı veya adak kurbanından hangisine niyet edilirse, o kurban kesilmiş olur. EFENDİM; “Hangi hayvanlardan kurban olur, vasıfları nelerdir?” konularını da maddeler halinde anlatalım… 1- Sadece davar, sığır ve deveden kurban olur. Davar denince koyun, keçi; sığır denince de, inek, boğa, manda, dana, düve, tosun anlaşılır. 2- Dişi hayvan da, erkek hayvan da kurban olur. Koyunun erkeği ve beyazı siyahından çok olanı, keçinin dişisi daha sevabdır. Kıymetleri eşitse, koyun, sığırdan daha sevabdır. 3- Yünü kırkılmış koyunu kurban etmek mekruhtur. 4- Davarın 1, sığırın 2, devenin 5 yaşını geçmesi gerekir. 6 ayı geçen kuzu, iriyse kurban olur. 5- Bir gözü görmeyen, topal olup yürüyemeyen, dişlerinin yarısı yok olan, kulağının veya kuyruğunun çoğu olmayan, bir ayağı kesik veya ölmek üzere olan hasta hayvan kurban olmaz. 6- Eti yenen vahşi hayvandan kurban olmaz. Yabani öküz [buffalo], yabani deve [lama] ve yabani koyundan da kurban olmaz. Melez ise, anaya itibar edilir. Mesela yabani bir koçla, evcil bir koyundan meydana gelen yavru kurban edilir. Tersi, yani bir erkek keçi [teke], bir geyikle çiftleşse, meydana gelen yavru, kurban edilmez. Anası evcil ise, yavrusu kurban edilebilir. 7- Husyeleri küçük, gebe, tüyü dökülmüş hayvanı kurban etmek mekruhtur. 8- Burnu veya dili kesik yahut çoğu yok olan hayvan kurban olmaz. 9- Davarda bir, sığırda iki meme kesik ise kurban olmaz, ama yavrusunu emziriyorsa olur. 10- İki kulağı kesik, biri kökten kesik, kuyruğu kesik, bir veya iki kulağı yoksa, kurban olmaz. 11- Diz kapakları gibi bir yeri kemik başına kadar kırılan hayvan kurban olmaz. 12- Kurbanlık tosuna binmek veya onunla çift sürmek mekruhtur. Anadan kulağı çok küçük olan hayvan kurban edilir. Keçi-ceylan melezi hayvan, kurban olmaz. Kuyruksuz hayvan da kurban olmaz. Ancak kuyruklu bulma imkânı yoksa ikinci bir kavilde kuyruksuz olanı da kurban etmek caizdir. Doğuştan kulaksız veya tek kulaklı olan hayvan kurban olmaz. (Hindiyye) Kulaklarından biri tamamen kesik olan kurban olmaz. (Bedâyi) Doğuştan kulağı küçükse, kurban olması caizdir. (İbni Âbidin) Eğer hayvan bulmakta zorluk olursa, zaruret olunca, doğuştan kulaksız hayvan da kurban etmek caiz olur. Çünkü İmam-ı A’zama göre, doğuştan kulağı veya kuyruğu olmayan hayvanı kurban etmek caizdir. (Redd-ül muhtar) Hanbelî’de doğuştan kulaksız veya kuyruksuz hayvan da kurban edilir. Bir zaruret, bir ihtiyaç olunca, İmam-ı A'zamın kavline uyularak veya Hanbelî mezhebi taklit edilerek kurban kesilebilir. (El-fıkhü Alel Mezahibil-Erbea) Yabani koyun, yabani öküz [buffalo] ve yabani deve [lama] gibi hayvanların etini yemek caiz ise de, kurban olmaz. Melezse, mesela yabani bir koçla, ehli bir koyundan meydana gelen yavru kurban edilir. Tersi, yani bir erkek keçi [teke], bir geyikle çiftleşse, meydana gelen yavru, kurban edilmez; çünkü hükümde anneye itibar edilir. Annesi ehli hayvansa, yavrusu kurban edilebilir. (Dürr-ül-Muhtar) İlk defa kurban kesecek kimsenin, mutlaka koyun kesmesi gibi bir şey yoktur. İki yaşını doldurmayan sığırı kurban etmek caiz olmaz. Ancak dinî işlerde yaşlar miladi yıla göre değil, hicri yıla göre hesap edilir. Hicri yıla göre 18 Temmuz’da 2 yaşını dolduruyor ise bu Kurban Bayramında yani 20 Temmuz’da kurban edilmesinde hiç mahzur yoktur. Boynuzu kırık hayvan kurban olur. Boynuzlarının biri veya ikisi kökünden kırılmışsa yani kırık, boynuzun içindeki öze ulaşmışsa, kurban edilmesi caiz değildir. (Redd-ül Muhtar) Memeleri kesik veya yavrusu ememeyecek kadar memesi küçük olan hayvan, sütü kesilmiş, yavrularını emziremeyen hayvan kurban olmaz. (İbni Âbidin) Şâfiî'de doğuştan memesiz olan hayvanı kurban etmek caizdir. (El-fıkhü Alel Mezahibil-Erbea) İki veya bir gözü kör olan hayvan kurban olmaz. Hatta bir gözü sağlam, diğer gözünün çoğu kör olsa yine kurban olmaz. (Redd-ül Muhtar) Dişlerinin yarısı veya çoğu düşmüş olan hayvan kurban olmaz. (İbni Âbidin) Dişleri düşmüş, ama otlayıp karnını doyuruyorsa, böyle hayvan kurban olur. (Hindiyye) Kesim yerine yürüyemeyecek kadar topal olan hayvan kurban olmaz. (Redd-ül muhtar) Yayılmasına mâni olmayacak kadar deli olan ve sürüsünden ayrılmayan hayvan kurban olur. Sürüsünden ayrılan ve otlamayacak kadar deli hayvan kurban olmaz. (Hindiyye) Doğuştan tenasül organı olmayan hayvan kurban olmaz. Şâfiî'de ise caizdir. (El-fıkhü alel mezahibil-erbea) Çok zayıf olan hayvan kurban olmaz. (Redd-ül muhtar) Hastalığı açık olan hayvan kurban olmaz. (Redd-ül muhtar) Kuyruksuz veya kuyruğunun yarıdan fazlası kesik olan hayvan, kurban olmadığı gibi, doğuştan kuyruğu olmayan da kurban olmaz. Eğer koyunun kuyruğu doğuştan kuş kuyruğu gibi küçük olursa, caizdir. (İbni Âbidin) Şâfiî'de doğuştan kuyruksuz olan hayvanı kurban etmek caizdir. (El-fıkhü alel mezahibil-erbea) Kuyruklu hayvan bulma imkânı yoksa yani zaruret varsa, Şâfiî mezhebi taklit edilerek kuyruksuz olanı da kurban etmek caiz olur. KURBANLIK HAYVANLARIN YAŞLARI Davarın bir yaşını, sığırın iki, devenin beş yaşını geçmiş olanı kurban olur. Yalnız altı ayı geçmiş koyun iri, semizse, kurban olması caiz olur. Yaş, hicri yıla göre hesap edilir. (Durer ve Gurer) Davar: Koyun, kuzu, şişek, koç, keçi, oğlak, çebiş, teke gibi hayvanların ortak adıdır. Sığır: Öküz, boğa, inek, tosun, düve, dana, manda gibi hayvanların ortak adıdır. Hünsa yani cinsiyeti belli olmayan hayvanlar da kurban olmaz. (İbni Âbidin)