Muhterem Kardeşlerim…
Her yazımızda olduğu gibi, sizlere önemli konuları öncelikle sahih kaynaklardan, Tam İlmihal Saadeti Ebediyye, İmamı Rabbani Hazretlerinin Mektubat, Hakikat Kitab Evinin İhlas Yayınlarından faydalanarak sizleri bilgilendirelim istiyoruz.
Efendim;
Ezanın kelimeleri yedidir:
1- Allahü Ekber:
Allahü Teâlâ, büyüktür. Ona bir şey lazım değildir. Kullarının ibadetlerine de muhtaç olmaktan büyüktür. İbadetlerin, Ona faydası yoktur.
Bunu, zihinlerde iyi yerleştirmek için, bu kelime, dört kere söylenir.
2- Eşhedü En La İlahe İllallah:
Kibriyası, büyüklüğü ile ve kimsenin ibadetine muhtaç olmadığı halde, ibadet olunmaya Ondan başka kimsenin hakkı olmadığına şehadet eder, elbette inanırım. Hiçbir şey Ona benzemez.
3- Eşhedü Enne Muhammeden Resulullah:
Muhammed aleyhisselamın, Onun gönderdiği Peygamberi olduğuna, Onun istediği ibadetlerin yolunu bildiricisi olduğuna ve Allahü Teâlâya, ancak Onun bildirdiği, gösterdiği ibadetlerin, yaraşır olduğuna şehadet eder, inanırım.
4 ve 5- Hayye Alessalah, Hayye Alelfelah:
Müminleri, Felaha, saadete, kurtuluşa sebep olan Namaza çağıran iki kelimedir.
6- Allahü Ekber:
Ona layık bir ibadeti kimse yapamaz. Herhangi bir kimsenin ibadetinin Ona layık, yakışır olmasından, çok büyüktür, çok uzaktır.
7- La İlahe İllallah:
İbadete, karşısında alçalmaya müstahak olan, hakkı olan ancak Odur. Ona layık bir ibadeti kimse yapamamakla beraber, Ondan başka kimsenin ibadet olunmaya hakkı yoktur.
Günümüzde, Sünnete uygun Ezan hemen hemen hiçbir yerde okunmuyor. Sünnete uygun okunan yerlerde şunları yapmak gerekir:
1- Yavaşça tekrar etmek sünnettir.
Üç Hadis-i Şerif:
“Müezzinin söylediğini tekrar edene, onun sevabı kadar sevab verilir.” [Nesaî]
“Ezanı tekrar edene, Kıyamette şefaatim vacib olur.” [Nesaî]
“Ezanı siz de tekrar edip salevat getirin! Bir salevat getirene on sevab verilir.” [Müslim]
2- Müezzinin dediklerini aynen söyleyerek Ezana icabet edilir. Yalnız Müezzin “Hayye alessalah” ve “Hayyealel felah” derken, “Lâ havle ve lâ kuvvete illâ billah” demeli, Ezanda ve İkamette Müezzine icabet etmeli. (Şir’a)
3- Ezanda “Muhammedün Resulullah” denirken, “Seninle, gözüm nurlanır, kalbim sevinir yâ Resulallah” demeli. Hazret-i Ebu Bekr-i Sıddık, ezan okunurken Resulullah'ın ismini işitince, iki baş parmağının tırnağını öpüp gözlerine sürdü. Peygamber Efendimiz, "sallallahü aleyhi ve sellem" bunun sebebini sorunca, “Yâ Resulallah, senin mübarek isminle bereketlenmek için yaptım” dedi. Resulullah Efendimiz de, “Güzel yaptın. Böyle yapan göz ağrısı çekmez” buyurdu. Tırnakları göze koyunca, “Allahümmahfaz ayneyye ve nevvirhümâ” demelidir. “Allah'ım, iki gözümü [gözlerimi] hastalıklardan koru ve nurlandır” demektir. (Şeyhzade)
4- Yemekte, din dersi okumakta iken ve Cami içinde Kur'an-ı Kerim okurken ezan tekrar edilmez.
5- Ezanı işitenin, oturuyorsa kalkması, yürüyorsa durması Müstehabdır. (İslam Ahlakı)
6- Sabah Ezanında, “Essalâtü Hayrün Minen-Nevm = Namaz uykudan hayırlıdır” denince, “Doğruyu ve hakkı söyledin” demeli. “Kad Kâmetissalâtü” denince de, “Allahü Teâlâ Namazı muhafaza etsin ve devam ettirsin” demeli. Ezan veya İkamete icabet eden kimse, o hâlde iken konuşmamalı, kimseye selâm vermemeli, verilen selamı da almamalı, Kur'an-ı Kerim okuyorsa kesmeli, yürüyorsa durmalı, Fıkıh dersinde ise, dersi bırakmalı, yani başka bir işle meşgul olmamalıdır. Hazret-i Âişe Validemiz, “Ezan okunurken, bir iş yapmak caiz değildir” buyurdu. Ezanı duyunca, yün eğirmesini bırakırdı. Çekicini yukarı kaldırmışken, Ezanı duyup indirmeyen demirci ve kuyumcular çoktu. (Şir’a)
Demircilik yapan Ebu Hafs Haddad hazretleri, her ne zaman Ezanı işitse, çekici yukarı kaldırmış ise, aşağıya indirmez, aşağıda ise, yukarı kaldırmazdı. Konuşuyorsa, susup Ezanı dinlerdi. Vefat edip cenazesi götürülürken Ezan okunmaya başladı. Cenazeyi götürenler, ne kadar gayret ettilerse de, tabutu bir adım yerinden oynatamadılar. Ezan bittikten sonra, ancak cenazeyi götürmek mümkün oldu. (İslam Ahlakı)
Demek ki, Sünnete uygun olan Ezana, gerekli saygıyı göstermeli. Sünnete uygun okunmuyorsa, söylenen Ezan kelimelerine saygıdan dolayı konuşmamalıdır.
Kamet okumakla ilgili Hadislerden birkaçı şöyledir:
“Sıkışık iken namaz için kamet getirilmiş olsa bile, önce helâya gidin.” [Ebu Davud]
“Namaz için kamet okunurken, benim kalktığımı görmedikçe, kalkmayın.” [Müslim]
“Namaz için kamet getirildiğinde, sema kapıları açılır ve dualar kabul olunur.” [Taberani]
“Şeytan, ezanını duyunca hızlıca kaçar. Sonra tekrar gelir, vesvese verir. Kamette kaçar ve tekrar gelir. Gene vesvese verir.” [Müslim]
“12 yıl ezan okuyana Cennet vacib olur. Ezan okuması sebebiyle, her gün kendisine 50 hayır ve kameti sebebiyle de 30 hayır yazılır.” [Hâkim]
“Kamet getirildiği zaman, namaza koşarak gelmeyin, yürüyerek gelin ve sükunete riayet edin, yetiştiğinizi [cemaatle] kılın, yetişemediğinizi tamamlayın.” [Tirmizi]
“Müezzin ezan okuduğu zaman şeytan mescidden süratle çıkar, müezzin susunca, geri döner. Kamet okununca, şeytan hızlıca yine mescidden çıkar, susunca tekrar dönüp namazdaki Müslüman ile nefsi arasına girer. Böylece o şahıs namazını fazla mı, yoksa noksan mı kıldım diye şaşırır. Böyle yanılmalarda, namazın sonunda sehv secdesi yapın.” [Beyheki]
“Ezanla kamet arasındaki duâ kabul edilir.” [Ebu Davud, Tirmizi]
“Ey Bilâl, Ezanı ağır ve yavaş oku; Kameti de acele et.” [Tirmizi]
“Kamet okununca, Farzdan başka Namaz yoktur.” [Müslim]
(Farzı cemaatle kılmak için Kamet okununca, Sünnete başlanmaz.)
“Kamet okunurken, Farzdan başka Namaz yoktur. ‘Ya Resulallah, sabahın iki rekat Sünneti de mi yok’ denince, Evet, sabahın iki rekatı da yoktur buyurdu.” [İbni Adiy]
(Girişte veya direk arkasında kılma imkanı da yoksa, o zaman Sabah Namazının Sünnetini de kılmayıp cemaate uyar, Namazdan sonra da, artık Sabah Namazının sünneti kılınmaz.)
İkamet şöyledir:
Allahü Ekber (4 defa)
Eşhedü En Lâ İlâhe İllallah (2 defa)
Eşhedü Enne Muhammeden Resûlullah (2 defa)
Hayye Ales-Salâti (2 defa) [Durunca salah okunur]
Hayye Alel-Felâhi (2 defa) [Durunca felah okunur]
Kad Kame Tis-Salatü (2 defa) [Durunca salah okunur]
Allahü Ekber (2 defa)
Lâ İlâhe İllallah (1 defa)
Ezan, belli olan Arapça kelimeleri sırası ile okumaktır. Tercümesini okumak, Ezan olmaz. Ezanı mahalle Mescidinde ve yüksek yerde okumak Sünnettir.
Sabah Namazında Ezana eklenen, “Es-Salatü Hayrun Minen-Nevm”, “Namaz uykudan hayırlıdır” demektir.
Kamet getirirken eklenen, “Kad-Kametis-Salah”, “Namaz başladı” demektir.
Beş vakit Namaz ve kaza Namazları için ve Cuma Namazında erkeklerin Ezan okuması Farz değil Sünnettir ama bu Sünnete Sünnet-i Hüda denir. Başka dinlerde olmayan Müekked Sünnettir.
Kadınların Ezan ve İkamet okuması lazım değildir. Okurlarsa Mekruh olur. Çünkü, seslerini yükseltmeleri haramdır. [Kadının sesinin yabancılara duyurmalarının Haram olmasına delillerden biri de budur, yani Ezan okumamak.]
Ezan vaktinden evvel okunsa sahih olmaz, yeniden okunması gerekir. Ezan okunurken, hareke, harf katacak veya harfleri uzatacak şekilde teganni yapmak caiz değildir. Vitir, Bayram, Teravih ve Cenaze Namazları için Ezan ve İkamet okunmaz. Cünübün, kadının, fâsıkın, sarhoşun, küçük çocuğun Ezan okumaları Tahrimen Mekruhtur. Oturarak Ezan okumak Tahrimen mekruhtur.
Birkaç günlük kaza kılarken hepsi için bir kere Ezan okumak yeter. Birkaç kazayı bir arada kılan, önce bir Ezan ve İkamet okur. Sonra her Farz için İkamet okur, Ezan okumasa da olur.
Seferi olan kimse, bir evde yalnız kılarken de, Ezan ve İkamet okur. Çünkü, Camide okunan, onun Namazı için sayılmaz. Seferi olanlardan bazısı, evde Ezan okursa, sonra kılanlar okumaz.
Allahu Teâlâ cümlemizi Kendisine layık Kul, Habibine layık Ümmet eylesin. (Amin)