AHİLİK VE TİRİT

  Ahiliğin temel felsefesi insanların mutlaka bir meslek sahibi olmasıdır. Mesleği olmayanın başkalarına faydası olmayacağı inancı vardır. Milletin mutlu ve güçlü olabilmesi için, herkesin bir meslek sahibi olarak çalışması toplumsal hayata katkı sağlaması gerekir. Bu bağlamda Ahilik israfa kesinlikle karşı durmuştur. Yaşantıda ve harcamada tevazu vardır. Bir tek lokma ekmeğin israf edilmemesi en büyük amaç olmuştur. Ahilik, zenginliğe karşı değil, şımarıklığa, israfa, tembelliğe ve miskinliğe karşıdır. Ahilikte, çalışma, üretme ve sonra üleşmek vardır. Alın teri ile kazanmak esastır. Ahilikte halkın sırtından geçinme, haksız kazanç elde etme, hileli iş yapmak yoktur. Bu bağlamda ahiler israftan mümkün olduğunca kaçmışlar ve iktisat etmeyi şiar edinmişlerdir. Tirit yemeği israftan sakınmanın, tevazunun ve tutumluluğun en güzel örneği olarak uygulana gelmiştir. Tirit Yemeğinin Anadolu’nun birçok yerinde Ahilik ile bağdaştırılmasının altında bu gerçek yatar. Tirit Arapça bir kelime olup aslı, baştaki harfi peltek okunan “serit” kelimesinden kaynaklanır.  “Et suyuna ekmek doğramak” anlamına gelmektedir.  Anadolu insanı tutumluluğun ve israfın önüne geçmenin en büyük örneği olarak, haşladıkları etin suyunu uygun bir şekilde saklamış, sofrada artan parça ekmekleri veya bayatlamış kurumuş ekmekleri bir siniye, bir sahana doğrayıp sakladıkları et suyu ile ıslatıp yemişlerdir. Böylece kurumuş ve bayatlamış ekmekleri çöpe atıp israf etmek yerine leziz bir yemek haline getirmişlerdir. Bu şekilde yaptıkları yemeğe de “Serit” adını vermişlerse de zamanla dilimize “Tirit” olarak geçmiştir. Tirit yemeğinin asıl yapılış amacı ekmek israfını önlemektir. Ekmek, zengin ve fakir ayırt etmeksizin günde ortalama üç kez soframıza konuk oluyor. Kokusu, bereketi ve tadıyla bütün dinlerde kutsal nimet sayılan bu mübarek yiyecek bizim kültürümüzde rızk demektir, yaşam demektir, bereket demektir. Yerde bir parça ekmek kırıntısı bulan kişi onu öpüp başına koyar ve mutlaka ayakaltında kalmayacak şekilde yüksek bir yere koyar. Türkiye İsrafı Önleme Vakfı’nın tespitlerine göre; Bilinçsiz tüketim nedeniyle, Türkiye genelinde israf edilen ekmeğin yıllık maliyeti yaklaşık 31 trilyon. Bir yanda binlerce insanımız bir dilim ekmeğe muhtaç iken diğer yanda her gün milyonlarca ekmeği çöpe atıyoruz Türkiye genelinde günde 284 bin, yılda ise 103 milyon 660 bin adet ekmek israf ediliyor. Sadece İstanbul’da her 20 ekmeğin 1’i israf ediliyor. Bu durum Şanlıurfa’da da diğer yerlerde de üç aşağı beş yukarı aynıdır. Bayat ekmekten Tirit en başta olmak üzere 30’a yakın yemek yapılabilir. Ekmek kavurması, papara, ekmek süpürgesi, ekmek uğması, yalancı paça, kalacuş, ekmekli omlet, ekmek karıştırması, yumurtalı ekmek aşı, ekmekli ezme, bayat ekmek köftesi, ekmek pizzası, dilim (ketçaplı) pizzaları, dilim kayganası, sarımsaklı ekmek, bayat ekmek kanepesi, tutmaç. Bunların içinden tarihi geçmişe sahip olan ve en sık yapılanı tirittir. Tirit Yemeği, Ekmek israfını önlemek adına ve Ahilerin yaptığı amaçla yapılmalıdır. Tirit tevazünün, cömertçe yaşamanın sembolü olmalıdır…  Ahilerin de israfa karşı duruşlarının yanı sıra cömertliklerini de ön plana çıkarma doğrultusunda her yıl Ahilik haftası kutlamalarında Tirit yemekleri yapılır ve ikram edilir. Afiyette Kalın.