ŞANLIURFA- Sosyal ortamlarda sıkça tartışılan bir konu olan erkeklerin mi yoksa kadınların mı daha fazla yalan söylediği sorusuna, bilimsel bir yanıt arandı. Dreber ve Johannesson tarafından gerçekleştirilen ve Elsevier bünyesinde yayınlanan "Gender Differences in Deception" (Yalancılıkta Cinsiyet Farklılıkları) isimli makale, bu soruya ışık tutuyor. Araştırma, Stokholm Üniversitesi öğrencilerinin katılımıyla yapılan bir deneyle yalan söyleme davranışlarının cinsiyete göre nasıl farklılaştığını ortaya koyuyor.
DENEYİN YÖNTEMİ VE KATILIMCILAR
Araştırma, 312 lisans öğrencisinin (156 gönderici ve 156 alıcı) katılımıyla gerçekleştirildi. Deneyde, iletişim araştırmalarında sıklıkla kullanılan gönderici ve alıcı sınıflandırması temel alındı. Katılımcılar, ikili gruplara ayrılarak yalan söyleme davranışları incelendi.
Deneyde alıcılar, iki seçenekten birini (A veya B) seçmek zorunda bırakıldı. Bu seçeneklerden biri alıcıya, diğeri ise göndericiye daha fazla ödeme sağlıyordu. Ancak alıcı, hangi seçeneğin kendisi için daha kârlı olduğunu bilmiyordu. Bu bilgiyi yalnızca gönderici biliyor ve alıcıya bir mesaj göndererek hangi seçeneğin daha kârlı olduğunu belirtiyordu. Göndericinin, kendi çıkarları doğrultusunda yalan söyleme özgürlüğü bulunuyordu.
ARAŞTIRMA BULGULARI
Araştırmanın sonuçlarına göre, erkeklerin kadınlara göre daha fazla yalan söyleme eğiliminde olduğu tespit edildi. Erkek göndericilerin %55’i, daha fazla ödeme alabilmek için yalan söylerken, kadın göndericilerin %38’i bu yöntemi tercih etti. Ayrıca, alıcıların göndericinin cinsiyetine yönelik güven duygusunda anlamlı bir fark olmadığı görüldü. Alıcılar, mesajın erkek ya da kadından gelmesi durumunda yalan olma ihtimaline karşı farklı bir yaklaşım sergilemiyordu.
ARAŞTIRMANIN KISITLARI VE GELECEK ÇALIŞMALAR
Araştırmanın bazı kısıtları bulunuyor. İlk olarak, çalışma yalnızca Stokholm Üniversitesi öğrencileri üzerinde 312 kişilik bir örneklemle gerçekleştirildiği için, sonuçların genellenebilirliği sınırlıdır. Ayrıca, katılımcıların bir deneye katıldıklarını bilmeleri ve deney kapsamında parasal ödüller verilmesi, davranışlarında farklılıklara yol açmış olabilir.
Araştırmacılar, kendi örneklemleri için önemli sonuçlar elde etmekle birlikte, kültürel farklılıkların da gelecek çalışmalarda ele alınması gerektiğini vurguluyorlar. Bu araştırma, yalan söyleme davranışlarının cinsiyete göre farklılaşabileceğine dair önemli veriler sunmakta, ancak daha geniş ve çeşitli örneklemlerle yapılan çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır.
Toplumsal cinsiyet rollerinin ve beklentilerinin yalan söyleme davranışlarını nasıl etkilediğini anlamak için bu tür araştırmalar büyük önem taşıyor. Gelecekte yapılacak daha geniş kapsamlı çalışmalar, bu konuda daha net ve genellenebilir sonuçlar elde etmeyi sağlayabilir.