ŞANLIURFA - Güneydoğu Anadolu Bölgesi, Türkiye’nin toplum pamuk üretiminin yüzde 60’ını karşılıyor. Yaklaşık 38 bin hektar alanda Şanlıurfa başı çeken şehir. Şanlıurfa da ise Harran Ovası.
Ancak son yıllarda iklim değişikliğine bağlı artan sıcaklıklar Harran Ovası’nda pamuk üretimini de olumsuz etkiledi.
GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü (GAPTAEM), yüksek sıcaklığa dayanıklı alternatif ürün için harekete geçti.
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın da destek verdiği projede yerli ve milli pamuk tohumu geliştirildi.
50 DERECEDE ÜRÜN VERİLEBİLİYOR
Projede büyük başarı elde edildi. 50 dereceyi aşan sıcaklıkta bile filizlenip ürün verebilen pamuk tohumu geliştirildi.
Kuraklığa karşı dayanıklı olan pamuk projesinde hedef yüzde 50 oranında artış sağlamak.
GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü (GAPTAEM) Talat Demirören Araştırma İstasyonunda yüksek sıcaklığa dayanabilen verimli, erkenci ve kaliteli pamuk tohumu çeşitleri geliştirildi.
3 yıldır fizyolojik parametre metotları kullanılarak ıslah çalışmaları sürdürülen projede, yetişme sıcaklığı 35 derece olan pamuk bitkisinin, 47 buçuk derecenin üstündeki sıcaklıklarda fizyolojik dengesinde durmalar yaşanabiliyor.
“GAP Bölgesi Koşullarında Yüksek Sıcaklığa Tolerant Yerli Pamuk Çeşitlerin Islahı” isimli projenin başında Ziraat Yüksek Mühendisi Dr. Müslüm Coşkun yer alıyor.
SICAKLIĞA EN DAYANIKLI GENOTİPLER GETİRİLDİ
Coşkun, yapılan denemelerden elde edilen verilerin umut verici oluğunu kaydetti.
Son 5 yılını pamuk ıslahı üzerine çalışmalara adadığını vurgulayan Coşkun, dünyanın değişik yerlerinden sıcaklığa en fazla dayanıklı olan genotipleri getirdiklerini söyledi. Coşkun, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Şanlıurfa bölgemizde, GAP bölgesinde standart çeşit dediğimiz, bu alanda ticari çeşit olabilen, en fazla ekim alanı olan çeşitleri de ebeveyn olarak kullandık. Bunların melezlemelerini yaptık. İnşallah bölgemizi temsil edebilecek, sıcaklık stresine dayanıklı çeşidi bizim öz, kendi bölgemizin çeşidi olabilecek olan pamuk çeşidini bölgeye kazandırmış olacağız."
COŞKUN: 3 YA DA 4 ÜRÜN OLACAK
Dr. Müslüm Coşkun, ölçümlerin teknolojik olarak gerçekleştirildiğini belirerek, şunları kaydetti:
"İşin içerisine sıcaklık ölçüm parametrelerini koyduk. Belli dönemlerde burada elde etmiş olduğumuz yaprak numunelerini laboratuvarlara götürerek bilimsel analizleri yapıyoruz. Bunları her yıl rastgele olmayacak şekilde yapmaya devam edeceğiz. 3 ya da 4 yılın ortalaması bize 15 tane kombinasyon çıkaracak. Bu elde etmiş olduğumuz kombinasyonların içerisinde öne çıkan 3 ya da 4 tane ürün olacak.”
Sıcaklık ile kuraklığın genellikle karıştırıldığına dikkati çeken Coşkun, kuraklığın sulamayla giderebildiğini, ancak sıcaklığın sulamayla ortadan kaldırmasının mümkün olmadığını kaydetti. Coşkun, “Bizim buradaki birinci amacımız ileride iki derece ya da üç derece sıcaklığın artışı durumunda hiçbir çeşit bu bölgede yeşeremiyorken, pamuk anlamında söylüyorum, bazı pamuklarımız ben bu sıcaklığa dayanırım, ben bu sıcaklıkta da yetişmeye devam ederim, üreticimi zorda bırakmam denebilecek olan çeşidi bulmaya dönüktür" ifadelerini kullandı.
Müslüm Coşkun, çalışmalarının pamukla sınırlı kalmayıp Şanlıurfa’da veya GAP bölgesinde yetiştirilebilen birçok bitkinin de bu sıcaklıkta çeşitlerinin artırılmasına aracı olabileceğini vurguladı.
Harran Ovası’ndaki projeyle yüksek sıcaklık stresine tolerantlılık açısından yeni çeşitler ortaya çıkarılırken, bir yandan da elde edilecek olan ileri hatların sıcaklık tolerantlık durumları, sonraki çalışmaların devamının sağlamasına katkıda bulunacak.
Projede ayrıca, tekstil ve hazır giyim sanayicilerinin ihtiyaçlarına cevap verecek verimlilik ve yüksek kalitede ve yüksek sıcaklığa tolerant pamuk çeşitlerin elde edilmesi hedefleniyor.